Diabétis Mellitus

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
Diabétis Mellitus
Supkategoria diglucose metabolism disease, disease Editá
Ta kousacataract, peripheral neuropathy, diabetic retinopathy, diabetic nephropathy, diabetic foot Editá
Studiá paendocrinology Editá
Health specialtydiabetology Editá
Drug or therapy used for treatmentchromium picolinate, voglibose, Insulin Lispro, metformin Editá
Risk factormaternal smoking Editá
Handled, mitigated, or managed bydiabetes management Editá
ICD-9-CM250 Editá
NCI Thesaurus IDC2985, C2985 Editá

Diabétis Mellitus (DM), mas miho konosi komo suku den boka di pueblo, ta forma parti di un grupo di malesa metabóliko den kual un nivel haltu di suku ta wòrdu midi den sanger pa un periodo largu.[1] Síntomanan di suku haltu den sanger ta urina frekuente i mas set i hamber ku normal. Sin tratamentu diabétis por kousa diferente komplikashon riba termino kortiku i largu. Komplikashonnan den termino kortiku ta inklui, koma i morto. Riba termino largu komplikashonnan manera atake selebral, bista ku ta bai atras, malesa di nir króniko i malesa di kurason. 

Diabétis ta un konsekuensia di un pankreas ku no ta traha sufisiente insulina òf ora sèlnan den bo kurpa no réakshona bon riba insulina. Tin tres tipo prinsipal di diabétis mellitus:

  • Diabétis tipo 1 (DM 1) ta un konsekuensia di un pankreas ku no ta traha sufisiente insulina. E motibo pa kual esaki ta sosode no ta konosí.
  • Diabétis tipo 2 (DM 2) ta un konsekuansia di selnan den bo kurpa ku no ta reakshona bon riba insulina.
  • E di tres forma di diabétis ta okurí den hende muhe embarasá, ku prome ku nan embaraso no ta tin diabétis, ku ta desaroya un nivel haltu di suku den sanger. 

Prevenshon i tratamentu di diabétis ta konsistí di un dieta salú, ehersisio regularmente, un peso normal i stop di huma. DM tipo 1 ta wòrdu tratá dor di inyekshon di insulina. DM tipo 2 por wòrdu tratá ku inyekshon di insulina pa baha nivel di suku den sanger. Den algun hende ku DM tipo 2, baha di peso ta un manera efektivo pa manehá e malesa aki. Hende muhé embarasá ku ta desaroyá diabétis durante nan embaraso ta rekupera mesora despues di nasementu di e yu.

Siñalnan i síntomanan[editá | editá fuente]

Efekto di diabétis riba e kurpa

Síntomanan di diabétis sin tratamentu ta, baha di peso, urina hopi (mas ku normal), hopi set i hamber. Den DM tipo 1 e síntomanan aki ta desaroya rapidamente (dentro di siman òf luna). Al kontrario,  den DM tipo 2 nan ta desaroya poko poko i den sièrto kaso nan ta ousente.

Maske e síntomanan menshoná aki riba ta esnan mas komun tin diferente otro síntomanan ku ta presenta den hende ku DM ku no ta spesifiko pa e malesa aki. Dolor di kabes, kansansio, heridanan difísil pa kura, infekshon di kueru i bista ku ta bai atras òf bista wazu.

Komplikashonnan[editá | editá fuente]

Tur forma di diabétis ta kore riesgo di komplikashonnan riba termino largu (10-20 aña). Un di e komplikashonnan mas grandi ta dańo na vena ku ta duna mas chèns pa haña problema ku kurason.

Un di e promé komplikashonnan ta daño di vena chikí ku ta kousa problema ku wowo, nir i nèrvio. Daño na wowo ta resulta den bista ku tiki tiki ta bai atras i sieguedat. Daño di vena di nir ta resulta den proteína den urina ku den termino largu por kousa malesa di nir króniko. Hende ku malesa di nir króniko mayoria bia mester di diálisis òf un transplante di nir. Daño di nèrvio den kurpa ta e komplikashon mas komun. Síntomanan ta doló i menos sintído den man ku pia.

Sièrto hende ta haña herida na pia ku ta difísil pa kura i ku tin bia ta wòrdu tratá dor di amputashon.