Atmosfer di Tera
E atmosfer di Tera ta e kapa gaseoso ku ta rondoná e Tera. E atmosfer ta keda na su lugá dor di gravedat i ta sirkulá huntu ku e rotashon di Tera.
E atmósfera ta esensial pa bida riba Tera. E ta moderá lus di solo i, huntu ku e vèlt magnetiko di Tera, ta protehá e superfisie di Tera for di radiashon daniño, manera rayonan gamma i radiashon ultravioleta. Ademas, e atmosfer ta unda e wer ta tuma lugá, huntu ku e korientenan di laman, ta mantené e balans di energia pa ku e sistema di Tera.
Komposishon
[editá | editá fuente]
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Atmosfer di Tera ta konsistí di un meskla di diferente gas. Te na mas o ménos 90 kilometer di altura, e proporshonnan di volúmen pa ku mayoria di gas ta práktikamente konstante, ku eksepshon di e proporshon di damp di awa, ku por varia konsiderablemente.
Durante e formashon di Tera, e atmosfer tabata kontené hopi mas koolstofdiokside (CO2), parsialmente debí na aktividatnan volkániko. Ku e aparishon di organismonan ku ta funshoná base di fotosintesis, e CO2 a baha, miéntras ku e nivelnan di zürstòf a oumentá. E kambio aki a permití e desaroyo di bida multiselular, ya ku praktikamente tur organismo multiselular ta rekerí zürstòf pa resipirashon selular.
E nivelnan di zürstof aktual di e atmosfer ta mantené dor di e matanan i alga den oséano, ambos ta kontribuí igualmente na produkshon di zürstof. E propiedat i komposishon di e atmosfer ta wòrdu studia den kímika atmosfériko.
Awa
[editá | editá fuente]E kontenido di awa den atmosfer ta varia stèrki. Awa ta eksistí den tres fase:
- Gas, komo damp di awa,
- Líkido, manera neblina i áwaseru,
- Sólido, maner eis, sneu, òf hagel.
Kasi tur damp di awa, awa líkido, i eis den e atmosfer ta situá den e troposfer, e kapa mas abou di e atmosfer.
Awa tin un influensia signifikante riba e balans di energia pa ku e atmosfer. Huntu ku CO2 i metan (CH4), e ta hunga un ròl signifikante den e efekto di broeikas, ku ta wanta kalor.
Ademas, awa ta enbolbí den transferensia di kalor den e atmosfer entre e kapanan di aire via evaporashon i kondensashon, i kalor ta wòrdu transferí for di regionnan mas kayente pa mas friu a base di korientenan di aire.
Referensia
|