Jump to content

Chordata

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
 E artíkulo aki ta skirbí na ortografia di papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.
Chordata
Fosil ta aparesé: Cambrium – presente
Ehèmpelnan di chordata: Cephalochordata, Tunicata, i tambe un tintorero i un tiger di Siberia (Vertebrata).
Klasifikashon taksonomiko
Supreino:
Supertronkon:
Tronkon
Chordata
Bateson, 1885
Imágennan riba Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Chordata riba Wikispecies Wikispecies
[Editá Wikidata] · [Manual]

Chordata ta animal bilateral simétriko. Nan ta e di tres tronkon mas grandi i mas diverso denter e reino animal. Chordata ta wòrdu definí pa sinku karakterístika klave: un kordá dorsal (chordata dorsalis), kòrda nervioso hòl dorsal, endostil (òf glándula tiroide den vertebrata), splet di kaikai di faringeal, i un rabo postanal. E karakterístikanan aki ta aparesé na un fase di desaroyo spesífiko den tur chordata i ta sentral pa nan klasifikashon.[1]

Karakterístika

[editá | editá fuente]

Chordata ta wòrdu distinguí for di otro animalnan pa e siguiente sinku karakterístika:[1]

  1. Kordá dorsal: Un struktura fleksibel, den forma di bara ku ta kore kantu di e as sentral di e kurpa i ta komponé fibra di kólagen. Den vertebrata, esaki ta wòrdu remplasá gran parti pa kartílago òf wesu, i e restu ta forma e diskonan intervertebral ku ta proveé fleksibilidat entre e vertebranan.
  2. Kòrda nervioso hol dorsal: Un tubu di tehido nervioso posishona superior di e kòrda dorsal. Den vertebrata, durante desaroyo di embrio, e ekstremidat anterior di e kòrda ta ekspandé den blasnan for di kua e selebro ta desaroyá.
  3. Splet di kaikai di faringeal: E spletnan aki ta kubri e esófago. Den piská, nan ta desaroyá den kaikai, miéntras ku den otro chordatanan nan ta wòrdu modifiká pa filtra pa alimentashon. Den Tetrapoda (kuater pia), e spletnan aki ta presente solamente durante e fase di embrio.
  4. Rabo postanal: Un rabo muskular ku ta ekstendé mas aleu ku e anus. E rabo aki ta pertenesé solamente durante desaroyo di embrio den algun Tetrapoda, inkluyendo hende.
  5. Endostil: Un kanal profundo den e superfisie ventral di e esófago ku ta saka sleim i warda yodo. E kanal aki ta konsiderá un prekursor di e glándula tiroide.

Taksonomia

[editá | editá fuente]

Estudionan usando sekuensiamentu di DNA a produsí vários hipótesis tokante e relashonnan pa ku e evolushon di chordata. E konsenso aktual, sinembargo, ta sostené e monofilia di e grupo, loke ta nifiká ku tur chordata ta desendiente di un solo antepasado komun.

Mas o ménos 81.000 espesie di chordata bibu ta wòrdu rekonosé, nan ta dividí den tres suptronkon: Cephalochordata, Tunicata i vertebrata, i dies klase.[1]

Evolushon

[editá | editá fuente]

Evidensia fossiel di e promé chrodatanan ta limitá, pero investigashon molekular usando sekuensianan di RNA a proveé bista riba e orígen di e tronkon. Ta kalkulá ku Deuterostomia a evolushoná alrededor di 900 mion aña pasá, ku e promé chordatanan a aparasé alrededor di 896 mion aña pasá. E fosilnan konosí di chrodata mas bieu a wòrdu hañá prinsipalmente den e Sitio di Fosil di Chengjiang na China i ta data for di e temporada geologiko di exploshon kambriko.

E dos gruponan grandi di animal, e Protostomia i Deuterostomia, a divergí por lo ménos 558 mion aña pasá, promé ku e komienso di e periodo Kambrium (538,8 mion aña pasá).[1]