Guera Friu

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Guera Friu
cold war, perpetual war, proxy war, historical period
Supkategoria dilow-intensity conflict Editá
Lokalisá naLatin America, Asia, Afrika, Oropa Editá
Presedí paDi Dos Guera Mundial Editá
Siguí papost–Cold War era Editá
Fecha1946 Editá
Fecha inisial1945 Editá
Fecha final25 desèmber 1991 Editá
PartisipanteEastern Bloc, Western Bloc Editá
Has causesuperpower Editá
Studiá pahistory of the Cold War Editá

Guera Friu ta referi na un periodo di enemistad (1945-1989) entre e kapitalismo West y e comunismo Oost, durante cual entre e dos paisnan poderoso Merca y Union Sovietico un berdadero guera nunca a cuminsa. E enemistad aki a tuma luga na un nivel politico, ideologico, economico, tecnologico, militar y informativo. Nan nunca a tuma accion directo contra otro, nos por yama cu esaki tawata un guera 'friu'. E tempo aya tawatin hopi tension rond mundo. Nan a marca masha grandi mes den historia di guera na mita di siglo XX.

Termino di e nomber[editá | editá fuente]

Despues di e Di Dos Guera Mundial Merca y Union Sovietico (awo: Rusia) tawata e paisnan di mas poderoso rond mundo. Ta bisa cu Guera Friu tawata un tempo unda tawatin hopi menasa y cu lo ataca otro cu arma. Nunca a tuma luga, pero semper hende tawata cana cu hopi miedo. Nunca tawatin victoria of honor. Por bisa tambe Di Tres Guera Mundial of Guera Friu.

Antecedente[editá | editá fuente]

Tin masha desacuerdo over di e cuminsamento di Guera Friu. Mayoria di e historiadonan ta sten cu e guera aki a cunsa na cabamento di Di Dos Guera Mundial, otro ta bisa cu el a inicia na cuminsamento di Prome Guera Mundial. E doctrina di capitalismo y comunismo a boks cu otro na 1917, unda Rusia a sali victorioso. Ta bisa cu Rusia tawata e prome pais comunista. Esaki tawata e prome suceso cu a hiba un considerabel erosion di e Rusia Mericano. Algun evento despues di Prome Guera Mundial a fomenta sospecho y desconfiansa entre e Mericano- y Sovieticonan: e idea di Bolshevistanan tawata pa caba cu capitalismo y introduci e sistema comunista, e retiro di Rusiano despues di II Guera Mundial tras di e firma di Tratado di Brest-Litovsk cu Imperio Aleman, e intervencion di Merca pa sten Movimento Blanco durante e Guera Civil Rusia y e rechaso di Merca a duna di conoce cu diplomaticamente na Union Sovietica na 1933.

Oost y West hunto[editá | editá fuente]

Na aña 1938 Hitler tabata kier Checoslovakia, paso eynan tabatin hopi Alemannan, su hende.

E muraya di Berlin

Francia y Gran Britania a invita Alemania y Italia den un Conferencia di Munich na aña 1938 na unda nan a dicidi pa duna Hitler mita di Checoslovakia en cambio pa paz. Union Sovietica no a wordo invita.

Na maart 1939 Hitler a tuma ful over Checoslovakia, ful e pida na unda nan no a palabra. Francia y Gran Britania a busca e tempo ey contacta cu Stalin, pero Stalin haya e sensato pa no cay un tratado di atake cu Hitler. Na september 1939 Hitler y Stalin a ocupa Polonia y nan a parti e pais. Francia y Gran Britania a declara Hitler rib'e guera. E Di Dos Guera Mundial a cuminsa. Na 1941, situacion di guera a cambia. Alemania a gana Union Sovietiko. Merca tambe a bay guera cu Alemania. E enemigo di Hitler mester a traha hunto.

Nan a haci lo siguiente:

  • Gran Britania y Merca a manda material moderno di guera pa Union Sovietica.
  • E tres lidernan a discuti referente na e guera contra Hitler. Na aña 1944 Gran Britania y Merca a kere cu ta bay cuminsa un antoho na West-Europa.
    E Tres Lidernan durante conferencia di Yalta na 1945

Na aña 1943 e situacion di guera a cambia. Union Sovietica a derota e ehercito Aleman na Stalingrad y a cuminsa cu avance den Europa. Stalin tabata kier su poder bek na e zona unda Union Sovietica tabatin na aña 1941. West no tabata kier esey, pero Union Sovietica tabatin mester di Hitler pa derota.

E tres Lidernan Grandi a reuni na februari 1945 na un Conferencia di Yalta.

Nan a palabra tocante e ambito di influenca den Europa. Nan a palabra cu cua pais lo tin influencia den cua zona di Europa. Durante e conferencia aki tambe a wordo palabra cu Union Sovietica di Berlin ta bay wordo parti den devocion pa un periodo entre e aliadonan. Francia y Gran Britiania no tawata mas cu e paisnan poderoso na 1945. Nan a perde nan colonia, paso e habitantenan di e zona ey tabata ker biba indepediente. Francia y Gran Britania a perde bou di tur circunstancia hopi placa door di e guera. Specialmente Francia cu tabata tin hopi daño di guera.

Mira tambe[editá | editá fuente]

Link externo[editá | editá fuente]