Jump to content

Idioma di seña

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.
Idioma di seña
Supkategoria disigned language, manual communication Editá
Historiahistory of sign language Editá
Lo kontrario dispoken language Editá
Lista di temalist of sign languages Editá
Preservation of the Sign Language (1913)

Idioma di seña ta un idioma visual-manual den kua konsepto i akshonnan ta wòrdu representá pa medio di gesto. E ta un idioma natural ku su mesun vocabulario (lèksiko) y gramatica, ku ta kumpli ku e nesesidatnan di komunikashon di un grupo di hende (den hopi kaso prelingualmente surdu). Idioma di seña ta e lenga materno di personanan surdu i ku limitashon di oido.

Aktualmente Ethnologue: Languages of the World ta identifiká 125 idioma di seña di komunidatnan surdu i 18 idioma di seña popular, mas e idioma di seña internashonal, ku ta un sistema di seña ku ta wòrdu usá prinsipalmente den ambientenan internashonal.[1] Hopi pais òf region tin nan propio idioma di seña, ku ta separá for di e idioma papiá pa hende ku ta tende. Ehèmpelnan di idioma di seña nashonal ta Nederlandse Gebarentaal (Idioma di seña hulandes, NGT) i American Sign Language (Idioma di seña merikano, ASL). Ademas, por tin tambe variantenan regional ku ta komparábel ku dialektonan papiá.

No tin un solo idioma di seña universal, ounke tabatin intentonan pa esaki ku Gestuno i Signuno. Durante kontaktonan internashonal, ASL òf Signo Internashonal (IS) hopi biaha ta wòrdu usá komo e idioma di komunikashon.

Dia 23 di sèptèmber ta selebra Dia Internashonal di Idioma di seña.[2]

Ounke awendia idiomanan di seña ta wòrdu usá kasi eksklusivamente bou di hende surdu, e uso di señanan den komunikashon ta mes bieu ku esun di idiomanan oral, òf asta mes bieu ku e historia di humanidat.[3] Idiomanan di seña a wòrdu i ta sigui wòrdu usá dor di komunidatnan ku ta tende. De echo, nativonan merikano den e region di Great Plains di Nort Amérika a usa un idioma di seña pa hasi nan mes komprensibel bou di gruponan étniko ku tabata papia idiomanan hopi diferente ku fonologianan sumamente diverso.[4] E sistema aki tabata den uso te hopi tempu despues di e konkista oropeo.

Karibe Hulandes

[editá | editá fuente]

Na fin di añanan 1990 e idioma di seña hulandes NGT a wòrdu designá komo e idioma di seña ofisial na Kòrsou. E ta wòrdu usá, huntu ku papiamentu, pa komunikashon i den enseñansa na skolnan pa personanan ku limitashon di oido.[5] Na 2024 NGT ta konta ku mas o menos 6.000 usuario na Kòrsou.[6]

Instituto Nashonal di Idioma Curaçao (NTIC) a hasi un yamada den kuadro di Dia Internashonal di Lenga di seña 2024 pa rekonosé e lenga di seña di Kòrsou propio komo idioma di seña ofisial. Segun Marta Dijkhoff, direktor di INIC, “último añanan sinembargo a bira mas i mas kla ku un idioma ku a originá den e konteksto hulandes no nesesariamente ta kuadra den konteksto di Kòrsou”.[6] Esaki ta pa motibu ku tin diferente ekspreshon di kara ku diferente nifikashon pa sierto palabra na papiamentu ku hopi biaha no ta koresponde ku e gesto hulandes. E idioma di seña di Kòrsou tin su base den lesamentu di lep na papiamentu, mientras e gestonan usá ta reflehá e diversidat amplio di kultura riba e isla. Esaki ta hasi ku e idioma di seña usá no ta konsistí di un idioma, meskos ku e idioma lokal papiamentu.[6]

Na Boneiru NGT a keda rekonosé ofisialmente na òktober 2020 komo lenga di seña, despues ku e Pandemia di COVID-19 a surgi mundialmente.[7]