Jump to content

Interglossa

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
 E artíkulo aki ta skirbí na ortografia di papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

Interglossa (lit. "entre + idioma") ta un idioma konstruí ideá pa e biólogo Lancelot Hogben durante Di Dos Guera Mundial, komo un intento pa pone e leksíkulo internashonal di siensia i teknologia, prinsipalmente di orígen griego i latino, den un idioma ku un gramátika puramente aislante. Interglossa a wòrdu publiká na 1943 komo a draft of an auxiliary.[1] Hogben a apliká prinsipionan semántiko pa duna un bokabulario redusí di un tiki mas ku 880 palabra ku por ta sufisiente pa e kombersashon básiko entre personanan di diferente nasensia.

Un desendiente di Interglossa ta Glosa (década di 1970–), ku a ekspandé i a hasi kambio den e palabranan di e idioma.

Historia

[editá | editá fuente]

Na 1943 Hogben a publiká Interglossa: un esbozo di un asistente pa un orden mundial demokrátiko. Komo profesor Hogben a mira kon difísil tabata pa e studiantenan memorisá e términonan di biologia, ya ku nan tabata poko konosí ku etimologia i idiomanan klasiko. E ora ei el a kuminsá mustra nan e raisnan griego i latino internashonal di e terminonan aki pa yuda nan kòrda. El a kuminsá kompilá un bokabulario i despues, durante Di Dos Guera Mundial na Birmingham, el a ideá algun guia di sintaksis, kompilando asina e esfuersonan di un idioma ousiliar nobo basá spesialmente riba e leksíkulo di siensia moderna:

Pasobra siensia natural ta e úniko forma eksistente di koperashon humano na un eskala planetario, siensia-hòmbernan, ku mester recurrí na revista publiká den hopi idioma pa haña e informashon nesesario, ta hopi konsiente ku e babel di idioma ta un problema sosial di promé magnitud.. Hende di siensia, mas ku otro, tin un bokabulario internashonal na nan alcance ku ya ta eksistí...)
- Hogben (1943, p. 7)

Eventualmente Hogben a bira konvensí ku un idioma ousiliar asina tabata parse mas nesesario ku nunka, p'esei el a disidí di publiká su proposishon, insistiendo ku e tabata simplemente un esbozo:

Un motibo suficiente pa publica e borrador aki ta cu e mundo di posguera por ta maduro, manera nunca antes, pa reconoce e necesidad di un remedio cu hopi otro a busca. Ora e nesesidat ta articulá, e lo ta relativamente simpel pa un komite internashonal...).
(...) e autor ta registrá e promé esbozo modestamente ku e speransa ku e lectornan lo hasi sugerensia i ofresé krítika konstruktivo komo base pa algu mihó. E no ta un karchi pa kuminsantenan.

- Hogben (1943, p. 7)

Interglossa por wòrdu mirá komo e esbozo di su idioma ousiliar desendiente Glosa,[2] ku a kambia i partialmente a amplia e leksíkulo.