Literatura hubenil di Karibe Hulandes

E artíkulo aki ta skirbí na ortografia di papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

Promé ku Guera Mundial II, literatura hubenil dirigí riba muchanan di Karibe Hulandes tabata praktikamente ineksistente. No tabatin obra skirbí den papiamentu, idioma ku e mucha yòn di e Islanan ABC konosé mihó, mientras na hulandes, idioma di enseñansa i na ingles, idioma ku e mucha yòn di Islariba ta domina, no tabatin kuentonan ku ta reflehá un ambiente rekonosibel pa nan realidad di bida. E desaroyo di material di lesamento "for di nos mesun ambiente" pa hubentut antiano a tuma tempu i a kuminsá realmente despues di 1950.^[1]

E promé empuhe pa literatura hubenil na papiamentu a yega ku e publikashon di Cuentonan di Nanzi (1952), dor di Nilda Pinto. Den transkurso di añanan sinkuenta di siglo 20, e kantidat di buki pa mucha na papiamentu a krese konstantemente, ounke ta importante pa nota ku esakinan tabata generalmente obra destiná pa lesa na bos altu; e mucha mes tabata siña lesa prinsipalmente na hulandes na skol. Na fin di añanan 1970 i kuminsamentu di añanan 1980, a aparesé e promé bukinan ku tabata spesífikamente adaptá pa e mucha lesa su mes, sin asistensia di adulto.

Entre e pioneronan di literatura hubenil na papiamento por konta Ernesto Rosenstand, Elis Juliana i Pierre Lauffer. Difisilmente por a haña autor ku tabata skirbí na papiamento sin ku el a kontribuí ku un òf mas kuentonan pa mucha — komo parti di e proseso di afirmashon di un literatura lokal i di formashon di un base lingwístiko i kultural pa e hubentut.

Na otro banda, literatura pa mucha den idioma hulandes, ku tabata situá den ambiente antiano, a risibí gran kontribushon di outornan manera Hanny Lim, Jan Broos, Miep Diekmann i Siny van Iterson (nasé na Kòrsou).^[1] Ounke e karakter “antiano” di hopi di nan obranan tabata mas evidente pa e mucha hulandes ku pa e mucha antiano, Miep Diekmann — ku a desaroyá su propio estilo di literatura hubenil inspirá pa e realidat karibeño-hulandes — a hunga un papel stimulante pa e siguiente generashon di outornan lokal.

Durante e añanan 1970, un generashon nobo di outornan antiano a surgi, ku ta inkluí Sonia Garmers i Diana Lebacs, dos figura ku a risibí rekonosementu nashonal i premio literario na Hulanda pa nan aporta na literatura hubenil karibeño-hulandes.

Lista di outor

E lista ta inkluí outornan di literatura hubenil ku a kontribuí den forma, idioma òf temátika na literatura destiná pa mucha i hubentut di Karibe Hulandes. Esaki ta inkluí outor di orígen lokal, asina mes komo eskritornan di Hulanda òf otro parti di Reino Hulandes ku a traha obra inspirá den e bida, kultura òf paisahe di e islanan ABC i di e islanan di Islariba. Pa motibu di kontinuidat históriko i lingwístiko, tambe por wòrdu inkluí outornan ku a publiká obra na hulandes, papiamento òf ingles, si nan trabou ta reflehá un konekshon direkto ku e mundu hubenil karibeño-hulandes.

E obranan di e outornan ta den un di e tres idiomanan ofisial di e islanan: hulandes, ingles of papiamentu òf den un kombinashon bilingwe òf multilingual di esakinan.

E outornan ta den orden alfabétiko segun fam. Di outornan ku ta publiká bou di un pseudónimo ta menshona e nomber real entre paréntesis (). Premiashon di outor of su obra ta indiká ku koló blou , i filmashon di buki ku koló korá.

A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X Y Z

A

Amacost, Jessie (Boneiru)
- Prome aventura di e buriku Marco na Boneiru/Het eerste avontuur van het ezeltje Marco op Bonaire (2001)
Augusta, Merly (Kòrsou) Tapushi Literario 2012
- Yomi ke bai fèlt (ku Ariadne Faries)
- Chiku Chimpansé
- Saya ku Djèki: rima i poesia rítmico pa mucha
- Kiko tin? Rima tin! (1997)
- Kuenta na lama (2005, ku Lusette Verboom-Fairbairn i.o.)
- E biahe largu di Piskechi
- T’ami ta Bòchi Blòblò (2010)
- Bòchi den pèrtá (2020, Bòchi Blòblò serie 2)

B

Bergmans, Wilko (Boneiru)
- De bastaard van Bonaire (1980)
- De witte dwaas van Bonaire: het leven van een koloniale uitbuiter
- Saboteurs op Saba
Boasman, Robin (Sint Maarten)
- Lizzy Lizard (2013)
Buckley, Olga (1950, Aruba) Tapushi Literario 2012
- Bencho ta dual (2006, serie di Bencho)
- Bencho ta gana un bais (2007, serie di Bencho)
- Bencho ta rebeldia (2013, serie di Bencho)
- Bencho y e Gran Crusada (2020, serie di Bencho)
- Ami, Bencho (2020, serie di Bencho)
- Bons Slip (2023)

C

Chammaa, Patricia (Tricia) (Saba)
- Sandaleena, queen snail of Saba
Clarinda, Monica (1961, Kòrsou)
- Nona ta Konta (2000)
- Nona bèk den tempu (2002)
- E lantamento/De opstand (2010)

Colastica, Roland (1960, Kòrsou) Premio Cola Debrot 2006
- Mami, papi kontami un kuentaaaa! (1993)
- De zwangere kater (1995)
- Kalbas, karpata, kacho (1996)
- Kuenta pa famia
- E webu riba dos pata (2001)
- Pushke (2003)
- Mi amigu hundu y rondó (2006)
- Vuurwerk in mijn hoofd (2012)
Cooper, Chantal (Kòrsou)
- Dubbel feest/Dòbel fiesta (2014)
Correa, Desiree (1953, Aruba) Tapushi Literario 2009
- Mosa's eiland (1985)
- Compa Nanzi (2002)
- Domi di den mondi Regalo di Festival di Buki pa Mucha Aruba 2003
- Drumi Dushi (2004)
- Manuel (2008)
- Doño di curpa (2010)
- Pepe Picuda y Didi Djindja (2011)
- Den Kibra di madruga (2017)
Croes, Yolanda (1948, Aruba)
- Mingi y e mago malbado
- E cuebanan scur (2019)

D

Daal, Josette (1956, Aruba)
- Warwind (1985)
Dabian, Richard (1965, Aruba)
- E faro di multicolo/De veelkleurige vuurtoren Regalo di Festival di Buki pa Mucha Aruba 2019
- Tekki e toteki (2020)

Diekmann, Miep (1925-2017, Hulanda/Kòrsou)
- Panaderio Pan (1947)
- De boten van Brakkeput (1955)
- Padu is gek (1956)
- Gewoon een straatje (1959)
- En de groeten van Elio (1961)
- Cu luz na man (1962-1964, serie di kuater buki)
- Marijn bij de lorredraaiers (1965)
- De dagen van Olim (1971)
- Dan ben je nergens meer (1975) Premio Nienke van Hichtum 1975
- Mens te koop
- Geen enkel verdriet duurt honderd jaar (1982)
Diks, Fred (1955, Hulanda)
- Goud in Aruba (serie di Koen Kampioen)
- Superoma in coma/Super wela den coma Regalo di Festival di Buki pa Mucha Aruba 2016
Diwan, Maria (1939, Kòrsou) Tapushi Literario 2000
- Solo ta sali pa bo tambe (1982)
Doornhein, Charlotte (1972, Hulanda/Kòrsou)
- Shervison ta deskubrí un tesoro (2010)
- Kwelgeesten rond de kapokboom (2011)
- Curaçao voor kinderen met lef (2013)
- De roep van de shoco/E grito di e shoco Regalo di Festival di Buki pa Mucha Aruba 2014
- Droomkoffer (2019, ku Shaker)

E

Ecury, Nydia (1926-2012, Kòrsou) Tapushi Literario 2003; Premio Cola Debrot 2007
- Tres kuenta di Ada
- Tres kuenta italianu
- Un deseo kumplí
- Ai, mi dushi, bunita kaptan
- Bestia por siña nos hopi kos
- Dos kuenta ku prènchi pa klùr (1981)
Erasmus, Liliana (1974, Aruba)
- Rima rond di Aruba
- Mi prome buki di ABC
- Mas rima rond di Aruba (di dos parti di kolekshon di poesia)
- Hopus Regalo di Festival di Buki di Mucha Aruba 2005
- Nano e enano/Nano de dwerg Regalo di Festival di Buki di Mucha Aruba 2007
- Het was Big (2007)
- Mijn Feest! (2008),
- Dier in nood (2008)
- De knijpkat (2012)
- Overal Opa’s en oma’s; twintig gedichten en verhalen (2016, ku Jeroen Hoogerwerf)
- Overal monsters en spoken (2017, ku Jeroen Hoogerwerf)
- Amigonan tur caminda
- Kiko Kiwi kier awor? (2017)
- Aza y e portanan magico (2024)
- Zap! Zap! Zzziennnng!’' (2025)

F

Fortin, Curt (1978, Aruba/Hulanda)
- Yakanuko - Een gevaarlijke opdracht Premio Hotze de Roos 2015
- Un co... co... colebra grandi!/Een reu... reu... reuzenslang! Regalo di Festival di Buki pa Mucha Aruba 2015
Frans-Muller, Xiomara (Boneiru)
- Opi boksdo (2016)
- Opi i un par di man (2017)

G

Garmers, Sonia (1933, Kòrsou) Premio Cola Debrot 1983; Tapushi di Oro 2006
- Tantan Nini... ta conta (1955)
- Conta cuenta (1957)
- Un macutu jen di cuenta (1960)
- Orkaan en Mayra Premio Nienke van Hichtum 1981
- Elk diertje zijn pleziertje (1983)
- Wonen in een glimlach (1985)
Giterson, Cathleen (Kòrsou)
Gijsbertha, Giovanni (Boneiru)
- Fakansi den pasado Regalo di Festival di Buki pa Mucha Boneiru 2023

H

Heiligers, Bernadette (1952, Kòrsou)
- Rima pa Mucha (1991, ilustrá pa Ruth Zefri)
Heloise, Elodie (1968, Hulanda)
- Shusu en Sir Raylison (2019)
Henriquez, May (1915-1999, Kòrsou)
- Yaya ta konta (1981)
- Tres kuenta di Wisiwas Mantekabela (1984)
Herrera, Carmen (Aruba)
- E recompensa (2000, komedia)
Herry, Joyce (1945, Aruba)
- Ollie, Assie en Pelie (2005)
- Verdwaald in de wildernis (2020)
Heuvel, Jeroen (1957, Kòrsou)
Hoogerwerf, Jeroen (Hulanda)
- Overal Opa’s en oma’s; twintig gedichten en verhalen (2016, ku Liliana Erasmus)
- Overal monsters en spoken (2017, ku Liliana Erasmus)
- Na cas di Carmen y Carlos/Thuis bij Carmen en Carlos Regalo di Festival di Buki pa Mucha Aruba 2023
- Slaven zijn net kippen; 18 verhalen en gedichten over slavernij in de Cariben (2023)
- Virginia, e rebelde di Aruba - rebel van Aruba (2024)

I

Illes, Rosabelle (1987, Aruba)
- Kurasonchi (2019, ku Levi Silvanie)
Iterson, Siny van (1919-2018, Kòrsou/Hulanda)
- Het gouden suikerriet Zilveren Griffel 1971
- Schaduw over Chocamata (1960)
- De smokkelaars van Buenaventura (1965)
- Heksen van casa roja

J

Jongh-Rekwest, Denise de (Boneiru) Premio Pipita di Kònkòmber 2020
- Gino en Gina, boezemvriendjes (2010, ku Merly Augusta e.a.)
- Kaylee (serie, ku otro outor)
- Bin, bin sigui mi supmarin (2019)
- Papi tin kolibri (2021)
- Bebe bira bon (2022)
- Roxy mi dushi bida (2023)
- Yanchi golos (2024)
Juliana, Elis (1927-2013, Kòrsou) Premio Cola Debrot 1977; Tapushi Literario 2001
- Dede pikiña (1964)
- Verso pa mucha (1978)
- Nilo riku riku (1978)
Jungslager, Roel (1950-2017, Kòrsou)
- De avonturen van Henco (1976)
- Het gidsje van Haiti (1979)

K

Kelly, Frances (1946, Aruba)
- Wi-ki-ri-ki-ki (1986)
- Een reuzen heksentoer (1988)
Kuyper, Sjoerd (1952, Hulanda)
- De duik (2014)/E sambuya/Tira kabes (2019)
- Het spannendste boek van de wereld/E buki mas excitante di mundo Regalo di Festival di Buki di Mucha Aruba 2017

L

Lauffer, Pierre (1920-1981, Kòrsou) Premio Cola Debrot 1969
- Ora solo baha (1968)
- Djogodó, kwenta pa konta mucha (1972)
- Mangasina (1974)
- Sukuchi (1974)
- Mangusa (1975)
- Un dia tabatin (1975)
- Zumbi Spiritu i Almasola (1975)
- Mi buki di bestia (1981)
- Un skèr ta bai keiru (1983)
- Un wea chiki (1984)
- Toni su trein (1989)
- Awe ta sopi (1989)
- Nati a bula bai (1996)

Lebacs, Diana (1947-2022, Kòrsou) Tapushi Literario 2012
- Nancho op Bonaire Zilveren Griffel 1976
- Kuantu na ta?
- Dies dede enkantá
- At'akí mi boka
- Nanishi riba dje
- Dos wowo pa mi mira
- Orea pa tende
- Kompa Datu ta konta (1975)
- Ken-ken pia di wesu (1986)
- Caimins geheim/Caimin su secreto (2002)
Lim, Hanny (1932, Kòrsou/Hulanda)
- Tardi (serie di animal: kacho)
- Juana, de yuana (serie di animal: yuana)
- Mèk, de kabriet (serie di animal: kabritu)
- Frumi, de fruminga loco (serie di animal: fruminga)
- Koko, de baricageel (serie di animal: para)
Lis-Donata, Noris van (Aruba)
- Ban bisa danki (2012)
- Mi gran amigo/Mijn grote vriend (2019)

M

Maas, Steffen (Hulanda)
- Mi buki di Aruba / Mi buki di Boneiru / Mi buki di Kòrsou (serie, 2022)
Martinus Arion, Frank (1936-2015, Kòrsou) Premio Cola Debrot 2001; Tapushi Literario 2003
- De Ibismensmuis Regalo di Festival di Buki di Mucha Kòrsou 1993
Matthews, Angela (pseud. Velma Solomons, Aruba)
- De witte pest (1978)
Montfoort-Posner, Jessica van (Aruba)
- Nini ta sali keiro (2019)
Morales, Loekie (1958, Kòrsou/Sint Maarten)
- Bloedlijn overzee (2002)
- Papito en de vertellende boom (2002)
- Selina and the Obeah woman (2003)
- Bonte Boel (2004)
- Tropisch nestje (2005)
- Zonnesproetjes (2007)
- Mina Marina (2008)
- De magische bruidstaart/E bolo di batrei magiko (2011)
- Vrijheids Salsa/Freedom Salsa (2015)
- Chella en het vreemde vrouwtje/Chella and the weird woman (2017)
Muller, Enrique (1944-2015, Kòrsou/Sint Maarten) Tapushi Literario 2002
- Sin ni sikiera un welensali (1979)
- Nature, I love you (1980, ku Wycliffe Smith i.o.)
- Shon Totolika (1991)
- Konsierto

N

O

Orman, Olga (1943, Aruba/Hulanda)
- Hoe Anansi het tumbafestival won (ku Johan Volkerijk)
- Michi (2009)

P

Peterson, Roland (1941-2017, Aruba)
- Nos Fabula
- Priki Prikichi y Princes
- Tres Storia Rubiano
- Cotton Ball
Petrocchi, Mercedes (Aruba)
- Magy Maripampum (2002)
- Rikesa di naturalesa. Rima pa mucha (2009)
Pieters, Herman (Manchi) (Kòrsou)
- Kompa Nanzi (serie di seis buki)
Pinto, Diana (Kòrsou)
- Ai, bin tende un kuenta (1989)
- Valerie (1993)
Pinto, Nilda (1918-1954, Kòrsou)
- Corsouw ta kanta (1944)
- Bam canta (1948, ku Rudolph Palm)
- Cuentanan di Nanzi (1952)
- Corsouw ta konta (1954)
Piternella, William (1950, Aruba)
- Niet huilen bij de zee

Q

Quintana, Anton (pseud. Antoon Adolf Kuyten, 1937-2017, Hulanda)
- Duel in de diepte (filmá)

R

Reeberg, Robert (Aruba)
- Un bula den lama
- Capa Blou
- Cindy Rella
- Tur pa mi: poesia pa mucha (1999)
- E hobby di Rino (2001)
- Cant'i lama (2008)
- E anochi cu Sinterklaas a topa cu Santa Claus (2008)
- Shete den un solo tiro (2012)
- E mago di Sero Teishi (2013)
- Rigoberto (2016)
- Roy ta Piet (2016)
Regals, Leo (pseud. Roel Jungslager, 1950-2017, Kòrsou) Tapushi Literario 2012
- E fli chiki (1980)
- Koko ta un pal'i gai (1980)
- Op Bonaire en Aruba (1981)
- Kruimels (1981)
- De tamarinde-boom van Henco (1981)
- Speur, de waakhond en Speur, de waakhond (1982, parti II)
- Piki mi wiri (1982)
- Mi kurá di bestia (1983)
- E kas pisá di shon Pokopoko (1983)
- Yuanita, e yuana malkontentu: pa esnan ku ta midi ku dos midí (1982)
- Piki mi wiriwiri (1982)
- Ipo, orea grandi (1989)
- E fiesta di lèter di Fabi (1994)
- Buskado (1997)
- Lazarito ke kore bai (2001)
- Kokada enkantá (2004)
Rosario, Guillermo (1917-2003, Kòrsou)
- Muchanan den akshon (1979)
- Aventuranan di Geinchi (1988, serie)
Rosenstand, Ernesto (1931-2016, Aruba)
- Kuentanan Rubiano (1961)
- Kuentanan pa un i tur (1965)
- Wantapa! ...tapa!...Ha!...Ha!..Ha! (1981)
- Kudawecha a keda sheu (1982).
Ruiz-Croes, Evelyn (Aruba)
- Epa... un strea!... y mas strea (2011)

S

Smith, Wycliffe (1948, Sint Maarten)
- Nature, I love you (1980, ku Enrique Muller i.o.)
- The story boat: stories from island travels over the water. Now they are taking a boat to you (2002, ku James Franklin Wilson i.o.)

T

Thönissen, Jacques (1939, Aruba)
- Tranen om de ara (1998)
- Eilandzigeuner (2000)
- Shon shoco weet raad (2001)
- Si bestia por a papia (2002)
- De roep van de troepiaal (2004)
- Cado cododo (2005)
- Devah (2010)
- Spoken, schurken en goudzoekers (2006)/Spoki, bandido y buscadornan di oro (2010)
Tio Ali (pseud. Alvin Inecia, 1960, Kòrsou) Tapushi Literario 2005

U

V

Vrolijk, Georgino (Gino) (1973, Aruba)
- Sumpi e wanglo sabi
- Na caminda pa e fiesta grandi/Op weg naar het grote feest Regalo di Festival di Buki di Mucha Aruba 2013

W

Wilson, James Franklin (Saba)
- The old grey grizzly grunt, the brave iguana (1991)
- De verhalenboot (2002, ku Wycliffe Smith i.o.)

X-Y-Z

Zefrin, Ruth (1927-2023, Kòrsou) Tapushi Literario 2001
- Hunga (1982)
- Bufi, Bafi i Bòfi (1989)
- Kumbai (1987)
- Punpulunchi: poesia pa mucha (1984)
- Gusta (1985)
- Hasi (1985)
- Kanta (1985)
- Mira (1985)
- Op avontuur door alfabetland (1990)

Ilustradó

Heleen Cornet (Saba)
Ariadne Faries (1968-2020, Kòrsou)
Evelino Fingal (1951, Aruba)
Sidney Gunsam (1956, Aruba)^[2]
Giolina Henriquez (1958, Aruba)
Stan Kuiperi (Aruba)
Rudyomar Leysner (Aruba)
Vanessa Paulina (Aruba)
Daniëlle Schothorst (Hulanda)
Wop Sijtsma (1939, Kòrsou)
Elvis Tromp (Aruba)
Sheila Werleman (Aruba)
Rocky Valentijn (Boneiru)

Fuente, nota i/òf referensia

1 2 Jeugdlectuur, Encyclopedia van Curaçao
↑ local, BNA (1 di augustus 2023)

[Hubenil-1] 1 2 Jeugdlectuur, Encyclopedia van Curaçao

[2] , BNA (1 di augustus 2023)

[1]

[2]