Jump to content

Superstishon

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.
Produktonan for di Mexico ku tin di haber ku superstishon; te pa diabétiko, habon di amor, un bela pa protekshon kontra enemigu i puiru pa plaka
Kuki di fortuna

Superstishon ta enserá e idea irashonal ku forsanan sobrenatural por kousa algu. Dor di hasi sierto akshonnan, un por a invoká, defendé òf dirigí e forsanan aki, hopi biaha ku e meta di trese bon suerte òf evitá mala suerte. E kreensia aki hopi biaha ta enfoká riba ophetonan òf símbolonan spesífiko.

Den pasado, superstishon a hunga un ròl importante den bida diario. E tabata ofresé splikashon pa koinsidensia i tabata duna speransa pa prevení mala suerte, ounke superstishon tin ménos influensia riba bida públiko djawe. Ta parse ku e ta bini di e tendensia humano pa hasi konekshon, asta ora no tin un konekshon opvio.

Sikologia

[editá | editá fuente]

Superstishonnan ta fungi komo hèrmèntnan sikológiko, ofresiendo un sentido temporal di kòntròl durante tempu insigur. Nan ta funshoná komo preservadónan di bida emoshonal, yudando pa redusí ansiedat i sintimentunan di vulnerabilidat. E nesesidat natural di hende pa kontrol ta splika dikon superstishon ta keda popular komo un mekanismo pa nabegá e insertidumbrenan di bida. Di e manera aki, superstishon ta bira un yudansa balioso pa manehá e bida emoshoná. Aki tin tres motibu prinsipal pakiko hende ta partisipá ku superstishonnan:[1]

  1. E nesesidat pa kòntròl
  2. Influensia kultural i sosial
  3. Mekanismonan di enfrentá

Algun hende ta yama brua "un superstishon mará na kultura", bisando ku e ta "un disparati total" pero tòg e tin sierto balor kultural. Mayoria hende di e islanan ABC sa di brua, i e ta hunga un ròl importante den kon nan ta pensa tokante malesa i ekspresá angustia.[2]

Regional

[editá | editá fuente]

No ta bon pa:[3]

  • Ora ta strená, pa para den porta di kas.
  • Laga kas ful skur anochi
  • Fia bo basora na otro hende.
  • Usa e mesun basora pa bari cas i bari pafo.
  • Koi sen pretu abou
  • Laga bo pañanan kolga na kabuya den serena
  • Fia hende loke bo ta usa personalmente.
  • Bari kas anochi.
  • Konta storia anochi.
  • SInta den porta anochi.
  • Kana pia abou
  • Pone bo mes portret den sala.
  • Lanta un hende ku ta na soño.
  • Un señora ku ta na estado drumi banda di su kasa.
  • Bari oura dialuna mainta.
  • Bari kas ora un hende kaba di sali.
  • Kose of borda ariba diabierna santo.
  • Korta kabei ora un dama tin menstruashon.
  • Sigui kore un pushi pretu pas abo dilanti.
  • Bolbe kas una bes ku bo a sali kaba.
  • Ora hende sali foi bo kas pa bo tira salu su tras.
  • Gasta plaka djaluna of djamars.
  • Laga salu, zeta, of aros plama of basha den kas.
  • Asepta kuminda prepara fo'i otro hende.
  • Fia ariba dia di Aña Nobo, ni zeta, ni blet, i nu suku.
  • Presta konofló na otro hende.
  • Bin sigui bebe e mesun bebida, ora ku ya bo a lanta pa bai kaba.
  • Regala hende kos ku bo tin warda pa bo mesun uso.
  • Mata chuchubi, ni pushi
  • Ora bruit ta saliendo, ku un yuana yega dilanti kas.
  • Trapa ariba santanero ku bo hilchi pia.
  • Traha un porta banda pabou, ora ta renoba un kas.
  • Kambia fecha di nasemento.
  • Drenta kas mesora mester laga un koriente di aire pasa un rato.
  • Pone kartera ku ta kontene plaka na suela.
  • Sinta ariba stul kayente ora otro hende a kaba di lanta.
  • Pasa banda di santana un or di marduga.
  • Bende bo kama no otro hende (pa pareha)
  • Laba kabes atardi.
  • Duna yònkuman lenso.
  • Duna un dama kolonia.
  • Warda sapatu den baul.
  • Pone kuarda ku kara pa muraya.
  • Kore ront di un persona.
  • Peña beibi ku peña di hende grandi
  • Laga beibi wak den spiel.

Ta bon pa:

  • Bira slopi, laken, òf yapon pa robes, ora bo no por drumi.
  • Ora luna ta yen, pa korta kabei.
  • Ora luna ta nobo, pa pasa plaka di un man pa otro.
  • Move mueblenan pa ora ta bari kas (hasi limpi).
  • Krusa lama ora kaskabel pikabo.
  • Ora bo bai lama, tira sen den awa prome bo drenta.
  • Kome bonchi kora tur djaluna.
  • Tin sentebibu (aloe) na kas.
  • Tin yerba di hole i mata di lamunchi na kas.
  • Kana ku konofló den kartera.