Jump to content

Terminologia anatómiko di lokalidat

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
 E artíkulo aki ta skirbí na ortografia di papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.
Terminologia anatómiko di lokalidat
Pa motibu di diferensianan den e manera ku hende i otro animalnan ta strukturá, diferente término ta wòrdu usá segun e neuraxis i si un animal ta un vertebrata òf invértebra.
Un hende hòmber i hende muhé den e posishon anatómiko standart

Terminologia anatómiko di lokalidat ta wòrdu usá pa deskribí e anatomia di hende i otro animalnan na un manera kla i konsistente. E términonan aki, ku tipikamente ta derivá for di latin òf griego, ta referí na strukturanan relashoná ku e posishon anatómiko standart di e kurpa. E posishon aki ta proveé ​​puntonan di referensia pa loke ta, entre otro, dilanti ("anterior"), patras ("posterior"). Pa yuda den deskripshon, e kurpa tambe ta wòrdu definí usando plano i asnan anatómiko.

E nifikashon eksakto di términonan por varia dependiendo di e organismo. Den vertebrata, uso ta diferensiá entre bipedal (dos pia) i kuadrupedal (kuater pia) pasobra e orientashon di e neuroaxis, i pues e posishon anatómiko standart, no ta meskos. Den invertebrata, variashon adishonal ta eksistí debí na forma i simetrianan di kurpa diverso. Por ehèmpel, animalnan no-bilateral no tin un berdadero as anterior-posterior pero tòg por wòrdu deskribí usando términonan manera proksimal i distal, ku ta indiká posishonnan relativo kantu di otro strukturanan.

Pa garantisá konsistensia, organisashonnan internashonal a desaroyá bokabulario standardisá pa diferente tereno di anatomia. Pa hende, esakinan ta inkluí Terminologia Anatomica, Terminologia Neuroanatomica, i Terminologia Embryologica. Pa animalnan, e ekivalent ta Nomina Anatomica Veterinaria i Nomina Embryologica Veterinaria. E sistemanan aki ta permití anatomista, veterinario i profeshonalnan médiko pa komuniká presis tokante e lokalidat di strukturanan.

Posishon anatómiko standart

[editá | editá fuente]

Komo ku animalnan por kambia nan orientashon relashoná ku nan ambiente i dor ku ekstremidatnan por move independientemente di e kurpa, terminologia anatómiko ta referí na un organismo den su posishon anatómiko standart. E konvenshon aki ta sòru pa e término keda konsistente i no ambiguo, asta ora e animal ta wòrdu deskribí den diferente posishon.

Den hende, e posishon anatómiko standart ta para strét ku brasanan na banda i plant'i man direkshona pa dilanti. Den kuadrupedal, e ta para riba tur kuater ekstermidat ku e kabes mirando dilanti. Pa piská, e posishon standart ta ku e barika direkshoná abou i ekstremidatnan den un aliniashon neutral.

E plano anatómiko standart di tantu un hende komo un kabritu ta mustra tres plano anatómiko:
 plano mediano
 plano transversal
 plano koronal (plano dorsal den kuadropedal)
Un modelo 3D di un kabes humano, ku un bista di e plano anatómiko prinsipal i asnan:
 aksial
 koronal
 sagital
m as mediano of anterior-posterior
l robes-drechi, of as lateral

Términonan anatómiko tambe ta deskribí struktura den relashon ku tres plano anatómiko prinsipal. E planonan aki ta wòrdu usá ampliamente den terenonan profeshonal manera imágen médiko, embriologia, i e estudio di moveshon. E tres planonan prinsipal ta:

  • Plano sagital (tambe yamá plano parasagital òf paramediano) ta dividí e kurpa den sekshon robes i drechi. E plano sagital sentral ta e plano mediano (òf plano midsagital), ku ta pasa dor di e kabes, e medula spinal, e lombrishi, i den vários animal, e rabo.
  • E plano koronal (òf plano frontal) ta dividí e kurpa den porshon dilanti i patras. Den kuadrupedal, esaki ta wòrdu yamá e plano dorsal, ku ta dividí e kurpa den parti dorsal (pa e wes'i lomba) i ventral (pa e barika).
  • E plano transversal (tambe yamá e plano aksial òf horizontal) ta orientá perpendikular na tantu e plano sagital komo koronal.
As anatómiko den un hende, tambe representativo den otro vertebrata bipedal para drechi.
 As: Antero-posterior, dorso-ventral, latero-lateral (robes-drechi), i proksimal-distal.
 Pol: Anterior-posterior, dorsal-ventral, robes-drechi, proksimal-distal.

Den vertebrata, tres as prinsipal di kurpa ta wòrdu formá durante desaroyo di embrio, partikularmente promé i durante gastrulashon (fase pa ku desaroya di embrio).

E asnan aki ta wòrdu definí dor di selektá diferente ekstrimidat di e embrio, ku kada as ta haña un nòmber korespondiente na e direkshon ku e ta asosiá kuné. Den animal bilateral simétriko, e tres as ta krusa den ángulonan rekto: e as robes-drechi, as kráneokaudal, i as anteroposterior.

Organismonan ku ta radialmente simétriko òf asimétriko por wòrdu deskribí usando diferente sèt di as.