Usuario:Caribiana/Sandbox/Kladblok Curacao

Pending: Tragalus - concesion - Florin karibense (aanvulling) - Yudansa pa desaroyo - Michelangelo Winklaar - PDVSA (aanvulling) - Antilliaanse Verffabriek - Francio Guadeloupe - Tula (aanvulling) - Medardo de Marchena (aanvulling) - Damen Shiprepair Curacao

---

 E artíkulo aki ta skirbí na ortografia di papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

Un tragalus (hulandes: dakvenster) ta referi na un bentana chikí ku generalmente ta instalá riba un muraya haltu, tei, òf den un dak di kas. Literalmente, e palabra cu e ta e luga pa laga lus drenta. "tragaluz" via Spaño (traga = bebe, luz = lus) — literalmente, un lugá pa laga lus drenta.

un ekstenshon di e superfisie di dak ku ta inkliná, hopi bia ta konsistí di un kuadro di bentana vertikal ku òf sin partinan movibel, dos muraya banda triangular i un tapa, trahá komo un dak plat, siya ?, heup òf pent.

Un tragalus por wòrdu instalá mesora durante konstrukshon nobo, pero hopi bia ta wòrdu trahá despues pa haña espasio èkstra, tin bia na e lugá kaminda un skylight ta presente kaba. E kuadro di bentana ta sirbi pa permití lus i airu drenta den e zolder òf kamber di zolder. Un bentana di dormitorio hopi bia ta proveé ​​e espasio èkstra ku espasio pa kabes (espasio pa kabes), ku ta nesesario pa krea un kamber den zolder.

Bentana di dormer por wòrdu montá na diferente manera. Tradishonalmente riba e lugá, kaminda e bentana di e dormer ta wòrdu bati riba e dak riba e sitio, loke ta tuma un promedio di 3 pa 4 dia. Tin tambe bentananan prefab. E bentananan prefabriká aki ta wòrdu pre-produsí den un fábrika òf tayer di karpinteria i ta wòrdu montá riba e dak denter di un dia.

Bentana di dormer ta traha di vários material. Esaki ta dependé di e estilo arkitektóniko di e kas i e deseonan di e kliente. Bentana prefabriká por lo general ta trahá di palu òf plèstik.

Un ekstenshon riba e dak tambe ta wòrdu yamá kuko òf akkenailtje (prinsipalmente na Groningen).

Fuente, nota i/òf referensia

chatgpt:Den papiamentu, tragalus ta un palabra ku referi na un ventanita chikí ku generalmente ta instalá riba un muraya haltu, tei, òf den un kas di dak. E palabra mes ta bin di Hulandés "tragaluz" via Spaño (traga = bebe, luz = lus) — literalmente, un lugá pa laga lus drenta.

✅ Den konteksto di construccion Hulandés (i Karibe Hulandes), un "tragalus" ta un ventanita, pero den hulandés moderno e palabra ku ta mas relashona ta "dakkapel" òf "dakvenster", ku ta referí mas espesífikamente na un ventan chi subi for di dak, ku ta kreá espasio i lus den un piso haltu.

Diferensha:

Tragalus = ventanita (simpel, generalmente no sobresalí for di tei).

Dakkapel = estruktura di bentana ku sobresalí for di tei pa kreá mas espasio i lus.

🏚️ Tragalus den Karibe Hulandes Sí, tragalus (of ventanitanan den dak) tabata uza den arquitectura tradicional Karibe Hulandes, inklusí:

Kas di plantashon (Boneiru, Kòrsou, Aruba)

Kas di pueblo (kas di torto, kas di piedra)

Fortifikashon (forte)

E motibu principal pa usa un tragalus tabata:

Laga lus natural drenta (den tempo ku no tabatin mucha bentanan grandi)

Mehorá ventilashon (pa saka kalor fo'i kas)

Duna un poko di brisa sin perde protekshon kontra tormenta.

Ejemplo:

Riba kas di plantashon na Kòrsou manera Landhuis Brievengat òf Landhuis Chobolobo, bo por topa ventanitanan haltu riba e dak ku ta sirbi komo tragalus.

Na Aruba, na kas antique den Noord i Santa Cruz, bo por wak esemey.

📜 Origen historiko E uso di ventanitanan haltu (tragalus) a bini ku:

Influensia di arquitectura kolonyal Hulandés (especialmente siglo 17-18).

Adaptashon lokal pa klima tropikal — ventilashon tabata esencial.

Manká di material di konstrukshon — un bentana chikí tabata mas fasil pa instala den muraya di torto òf piedra.

✏️ En Resúmen

Aspekto Tragalus Dakkapel Definishon Ventanita haltu Bentana sobresaliente for di tei Funshon Lus i ventilashon Lus, ventilashon, espasio Material Hout, piedra, torto Hout, tei, glas Uzo den Karibe Sí, den kas antique Raro, mas den Hulanda

---

Edificio di Impuesto di Aruba

Dream Curaçao Resort na Willemstad

Edificio di MCB na Willemstad

Kapel Emanuel na San Nicolas

---

Un concesion (Corsou/Boneiro: konseshon) ta un pèrmit di gobièrnu ku ta ekskluí otronan. Esun ku ta risibí e concesion òf doño di konseshon, tambe concesionario, ta ricibi pues un monopolio (derecho eksklusivo) riba, por ehèmpel, un pida tereno.

E outoridat di kontratashon di gobièrnu tambe por sera un akuerdo di konseshon pa ehekushon di trabounan públiko.

Por ehèmpel, un munisipio por duna un konseshon na e operadó privá di un kafetaria na e pisina di munisipio òf e estado por duna un konseshon pa e ekstrakshon di mineralnan den un sierto área.

Aunke un konseshon i un pèrmit ta relashoná, nan no ta meskos. Tur dos ta impliká pèrmit (nesesario) di gobièrnu pa realisá sierto aktividat.

Un konseshon ta wòrdu otorgá dor di un gobièrnu pasobra gobièrnu ta konsiderá e aktividat ei deseabel a base di e interes públiko ku e ke promové. Tin biaha e concesionario ta haya un subsidio. Por ehèmpel, e Konseshon di Transporte pa e ret prinsipal di ferry. Gobierno ta indiferente pa cu e actividad cu por wordo realisa a base di e permiso. E konseshon ta wòrdu otorgá komo un desishon unilateral i despues di aseptashon (implísito) dor di e doño di e konseshon, un akuerdo di derecho públiko ta wòrdu kreá.

---

• Florin karibense (aanvullen)

Siman pasá a tuma lugá e desvelo ofisial di e diseño di e Guilder Karibense, e moneda nobo ku lo ta den sirkulashon na Kòrsou i Sint Maarten entrante 31 di mart 2025. Banko Sentral di Kòrsou i Sint Maarten (CBCS) a presentá e biyetenan i monedanan simultáneamente na ámbos pais. -- 2025 lo ta e aña di plaka nobo ku introdukshon di e Golder Karibense. E seri nobo di biyete ta inspirá pa e ‘Mundu Bou di Laman’. E parti dilanti di e biyetenan ta mustra e fauna bou di awa colorido di Curaçao y Sint Maarten, como simbolo di e laso entre ambos pais. E diversidat úniko di animalnan marino, segun Banko Sentral, ta un rekordatorio di e poder di koperashon i metanan kompartí, apesar di kada pais su propio identidat.

E parti patras di e biyetenan ta deskribí bista históriko i kultural importante di Kòrsou i Sint Maarten. Loke ta spesial di e seri nobo aki ta su diseño: e parti dilanti tin un diseño horizontal tradishonal, miéntras ku e parti patras ta orientá vertikalmente. Ta prome biaha cu biyetenan cu patras vertical ta wordo emiti na Curaçao y Sint Maarten.

E seri di florin Karibense ta inkluí sinku biyete di bankero ku e siguiente denominashonnan: 10 Cg, 20 Cg, 50 Cg, 100 Cg i 200 Cg. Cada biyete tin su propio color.

2025 lo ta e aña di plaka nobo ku introdukshon di e Golder Karibense. E seri nobo di biyete ta inspirá pa e ‘Mundu Bou di Laman’. E parti dilanti di e biyetenan ta mustra e fauna bou di awa colorido di Curaçao y Sint Maarten, como simbolo di e laso entre ambos pais. E diversidat úniko di animalnan marino, segun Banko Sentral, ta un rekordatorio di e poder di koperashon i metanan kompartí, apesar di kada pais su propio identidat. E parti patras di e biyetenan ta deskribí bista históriko i kultural importante di Kòrsou i Sint Maarten. Loke ta spesial di e seri nobo aki ta su diseño: e parti dilanti tin un diseño horizontal tradishonal, miéntras ku e parti patras ta orientá vertikalmente. Ta prome biaha cu biyetenan cu patras vertical ta wordo emiti na Curaçao y Sint Maarten.

E seri di florin Karibense ta inkluí sinku biyete di bankero ku e siguiente denominashonnan: 10 Cg, 20 Cg, 50 Cg, 100 Cg i 200 Cg. Cada biyete tin su propio color.

denominashon di mas chikitu: 10 florin

E biyete di dies florin karibense ta predominantemente hel i tin un imágen di e angelfish gris na e parti dilanti i e faro di Klein Curaçao na e parti patras.

E angelfish gris por krese te sesenta sentimeter di largura. E espesie aki tin un kurpa den forma di disko ku un kabes relativamente grandi. Angelfish adulto gris ta gris kla ku manchanan pretu tur kaminda, miéntras ku nan kabes ta gris kla ku un boka mas kla ainda. E hóbennan, di otro banda, ta pretu ku sinku strepi hel briante ku ta kore vertikal riba nan kurpa.

Hubenilnan ta wòrdu hañá generalmente riba e rif òf den kama di yerba di laman, kaminda nan ta traha na “stashonnan di limpiesa” meskos ku garnachi mas limpi ta hasi, pa deshací di parasito di piská mas grandi. Adultonan por lo general ta habitá rifnan i por wòrdu hañá na profundidatnan te ku trinta meter.

E konki reina ta un snèk ku ta biba prinsipalmente den kama di yerba di laman i riba banki di santu i por krese basta grandi. Karakolnan adulto por krese te mas o ménos 35 sentimeter di largura. E karakolnan aki ta herbívoro i ta alimentá nan mes ku material di mata ku ta haña entre e yerba di laman. E conchi reina ta birando mas y mas raro den hopi parti di Caribe pasobra su carni ta wordo considera un delicia y hopi biaha ta wordo haya riba platonan. Ta p’esei tin vários inisiativa pa kria nan den koutiverio pa produkshon di kuminda òf laga nan bai bèk den naturalesa. Kasi no tin ehemplar adulto real ku a sobra den e awanan interior di Kòrsou.

Patras

Di dos denominashon: binti florin Cg 20

E biyete di binti florin Karibense ta predominantemente blou i tin e rayo di águila mancha dilanti i Simpson Bay patras.

Cu un envergadura di casi tres meter, e Spotted Eagle Ray ta un di e especienan di rayo mas grandi den nos awanan. E ta wòrdu rekonosé fásilmente pa su fondo skur ku numeroso mancha blanku i un barika kompletamente blanku. E rayonan aki tin un rabo largu i punta ku vários spina venenoso. E rayonan aki ta kome bivalvo, entre otro, i ta buska nan riba fondo di santu. Nan ta koba den santu i tin bia ta zwaai esaki ku nan “alanan”. Tambe nan ta come cangreu, cangreu ermitaño y caracol manera e queen clam. Rayonan di águila mancha ta hopi sosial i hopi bia ta landa den grupo chikí.

Yellow Cowries ta karakol di laman ku ta wòrdu hañá den mayoria di laman tropikal. Den pasado, diferente tipo di cowries tabata hunga un ròl importante den komersio i kultura. Kaska di cowrie tabata wòrdu usá histórikamente komo moneda, partikularmente na China, Afrika, New Guinea i Indonesia. E barkunan di e Kompania di India Oriental Hulandes (VOC) tabata komersia ku kaska di kowrie, spesialmente e “kaska di kaska di plaka” ku tabata representá un balor monetario, i tabata usa nan komo un medio di pago, inkluso pa kumpra hende sklabisá.

Awendia nan ta wòrdu apresiá prinsipalmente komo kosnan di kolekshon i ta wòrdu usá den joyas. Karakol tin un dieta hopi spesífiko ku ta varia pa kada espesie. Algun ta karnivoro, algun herbívoro i algun omnívoro. Nan tin un struktura di alimentashon úniko yamá un “radula” den nan boka, ku ta funshoná komo djente, superfisie di yerba i kòrta kuminda.

Patras

Di tres denominashon: biyete di 50 Cg

E biyete ta predominantemente bèrdè i tin e turtuga di laman bèrdè na e parti dilanti i e playa di Grote Knip na e parti patras.

E turtuga bèrdè di laman ta wòrdu hañá den tur laman tropikal i subtropikal na mundu, inkluyendo den Karibe. E turtuga bèrdè di laman ta un herbívoro i ta kome prinsipalmente yerba di laman. E turtuganan ta sòru pa e yerba di laman no krese muchu largu i sofoká su mes. Esaki ta permití e ekosistema di yerba di laman pa mantené su funshonnan mas importante, esta komo un krèsh pa hopi bestia marino. E turtuga di laman bèrdè ta pues un espesie klave ku ta hunga un ròl esensial den tene nos oséanonan saludabel. Turtuga machu nunka no ta regresá tera. E hembranan ta bin tera solamente pa pone webu. Turtuga muhé ta traha vários nèshi pa aña. Turtuga ta protehá i den peliger di ekstinshon rònt mundu.

E tellin faborito. E espesie di karakol bivalvo aki ta wòrdu hañá den henter Karibe, prinsipalmente na profundidatnan di te ku trinta meter. E kaska, ku ta wòrdu trahá dor di e karakolnan mes, por ta basta grandi, algun ta alkansá un diameter di mas o ménos ocho centimeter. E kaska ta di koló krema pa blanku ku randnan un poko haltu i hopi espasiá. E parti paden di e kaska ta hel. E dos mitarnan di e kaska por lo general ta pas bon huntu i hopi bia ta kubri ku alga i otro organismonan, proveyendo un kamuflahe ekselente riba e ref. E espesie aki ta filtrá kuminda for di awa di laman dor di chupa awa aden, filtr’é i despues “spuit afó” awa limpi.

Patras Grote Knip Beach. Curaçao ta konosí pa su playanan relativamente chikí skondí den bahianan kómodo. Asta Grote Knip Beach ta situá den un bahia asina. E santu riba e playanan ta konsistí di entre otro e fekalnan di piská ku ta kome alga i otro organismonan marino. Segun ku e piskánan aki ta raspa alga for di piedra di koral i piedra di kalki, nan ta kita pida pida kalki tambe. E material aki despues ta wòrdu ekskretá komo granula chikitu di kalki, ku eventualmente ta akumulá riba playa komo santu blanku debí na akshon di ola. Piská papagai ta entre e espesienan responsabel pa e proseso aki.

---

Yudansa pa desaroyo (tambe yudansa di eksterior òf asistensia tékniko) ta un forma di yudansa ku gobièrnunan i otro instansianan ta duna pa sostené desaroyo ekonómiko, sosial i polítiko di paisnan den desaroyo.

E ta diferensiá di yudansa humanitario den e sentido ku e tin komo meta pa aliviá pobresa riba término largu, en bes di sufrimentu riba término kòrtiku.

Algun gobièrnu tin e tendensia di inkluí asistensia militar den e noshon di “yudansa di eksterior”, ounke hopi NGO ta desaprobá e definishon aki.

Indeks Tipo di koperashon E término “koperashon di desaroyo”, usá entre otro pa e Organisashon Mundial di Salú (WHO),[1] ta ekspresá e idea ku un partnership internashonal mester eksistí entre e donante i e destinatario, en bes di e situashon tradishonal kaminda e relashon e tabata wòrdu dominá pa e rikesa i konosementu spesialisá di un banda.

Mayoria ayudo pa desaroyo ta bini di paisnan industrialisá (koperashon Nort-Sùit), pero algun pais ménos riku tambe ta kontribuí (koperashon Sur-Sùit).

Yudansa por ta:

bilateral (70%): di un pais pa otro, direktamente multilateral (30%): for di e pais donante pa organisashonnan internashonal manera Banko Mundial òf instansianan di Nashonnan Uni (UNDP, UNICEF, UNAIDS, World Food Programme...), ku ta redistribuí esaki entre paisnan den desaroyo[2] Fuentenan di yudansa Mas o ménos 80-85% di yudansa pa desaroyo ta bini di fuentenan di gobièrnu (yudansa ofisial pa desaroyo). E 15-20% ku ta sobra ta bini di organisashonnan privá (NGO)[3], sin konta e remesanan ku migrantenan individual ta manda pa nan miembronan di famia den paisnan den desaroyo.

Yudansa ofisial pa desaroyo Asistencia Oficial pa Desaroyo ta un medida di ayudo di gobierno compila pa e Comision di Asistencia pa Desaroyo (DAC) di OECD desde 1969. E DAC ta consisti di e 22 paisnan donante mas grandi.

---

Petróleos de Venezuela, SA (PDVSA) ta e kompania estatal di Venezuela riba tereno di petroleo i gas natural. E kompania tin aktividatnan den eksplorashon, produkshon, refinamentu, merkadeo, transporte i eksportashon di petroli, i tambe eksplorashon i produkshon di gas natural. El a kuminsá su operashon na 1976 despues di e nashonalisashon di e industria petrolero di e pais pa dekreto di gobièrnu riba 30 di ougùstùs 1975. Tur akshon di e kompania ta ainda propiedad di gobièrnu di Venezuela, kual pais ta e di sinku eksportadó mas grandi di petroli na mundu.

Reserva i produkshon

Venezuela tin e reservanan di petroleo mas grandi na mundu. Na fin di aña 2020, nan tabata balorá na 304 bion bari, òf 17.5% di e total mundial. Arabia Saudita ta na di dos lugá ku un porshon di 17.2%. Un gran parti di e reservanan ta konsistí di zeta viskoso, ku ta wòrdu hañá prinsipalmente kantu di Riu Orinoco. E zeta aki ta ménos fásil pa saka ku zeta konvenshonal. Ku e reservanan di zeta konosí, e pais por mantené e nivelnan di produkshon aktual pa mas ku 500 aña.

Na 2005, produkshon di zeta tabata 3.3 mion bari pa dia (bpd), pero pa 2015 esaki a baha te na 2.6 mion bpd.[2] Debí na mal maneho ekonómiko, no tin sufisiente sèn disponibel pa invertí, loke ta kousa ku produkshon ta baha. E bahada aki a sigui despues di 2015 i na 2020 e produkshon tabata 540.000 bpd. Un tendensia similar ta visibel pa refinamentu. Na 2010, kasi 1 mion bpd tabata wòrdu prosesá diariamente ainda, pero na 2019 esaki a baha te na 123.000 bpd. Reservanan di gas ta muchu mas chikitu na 3% di e total mundial, pero tòg signifikante. Produkshon di gas a keda basta stabil entre 2005 i 2017 i a fluktuá alrededor di 30-40 bion m³ pa aña. Tabatin un bahada fuerte na 2018, ku a sigui na 2019 i 2020. Na 2020, mas o ménos 19 bion m³ a wòrdu produsí.

Historia

E kompania a wòrdu fundá dia 1 di yanüari 1976 despues di e nashonalisashon di e industria petrolero di Venezuela.

Na sèptèmber 1986, e kompania merikano Southland a bende mitar di e akshonnan di CITGO na Petróleos de Venezuela. Na 1990, PVDSA a kumpra e sobra akshonnan, birando e úniko doño. Ku e transakshon aki, CITGO a wòrdu sigurá di e suministro di krudo i Venezuela a haña un kanal di benta nobo na Merka. Parsialmente debí na e kaida fuerte den prijs di petroleo desde 2015, PVDSA a topa cu problemanan finansiero. E kompania a risibí un fiansa grandi di Rosneft di Rusia i a kambio a primintí 49.9% di e akshonnan den CITGO komo fiansa. Varios polítiko merikano ta preferá di no mira akshonista ruso den refinerianan merikano.

Na 1985, gobièrnu di teritorio insular di Kòrsou, ku a tuma over e refineria Isla na Kòrsou for di Shell, a transferí e operashonnan di e kompania pa Petróleos de Venezuela a base di un kontrato di hür di largu plaso. Invershonnan den e refineria a keda atras, loke ta nifiká ku produkshon tabata wòrdu hasí prinsipalmente ku instalashonnan bieu. E problemanan ambiental ku esaki a enserá a kondusí na hopi demanda kontra e refineria òf kontra di gobièrnu. E kontrato di hür di PDVSA a kaduká dia 31 di desèmber 2019. Despues di e salida di PDVSA, un bataya legal a tuma luga pa añanan largu entre Kòrsou i Venezuela. Nan dos finalmente a yega na un akuerdo na desèmber 2023. Venezuela lo suministrá zeta pa dies aña ku un balor ekivalente total di US$ 450 mion, ku lo wòrdu usá pa paga e debe di PVDSA. ï Na yanüari 2019, Merka a imponé sanshonnan kontra PDVSA. E kuentanan bankario di e kompania na Merka a wòrdu kongelá i merikanonan no ta permiti di hasi negoshi ku e kompania mas. E sanshonnan ta un medida punitivo kontra e maneho di presidente Maduro. Zeta ta un fuente importante di entrada pa Venezuela i mas ku 40% di tur eksportashon di zeta ta bai pa Merka. Na 2016, US$19 bion di e benta total di US$42 bion e aña ei a wòrdu generá na Merka. Na òktober 2023, e sanshonnan petrolero riba Venezuela a wòrdu aliviá. A yega na un akuerdo entre e gobièrnu di Maduro i partidonan di oposishon bou di kua nan a bai di akuerdo pa tene elekshon den e di dos mitar di 2024, ku opservadónan internashonal pa garantisá ku nan ta hustu. E relahamentu ta nifiká ku Venezuela por determiná un biaha mas pa su mes kuantu zeta e ta eksportá i na kua partidonan. E akuerdo ta en prinsipio bálido pa seis luna.

Laso ku Karibe Hulandes

(es.wiki}

Aruba

Na 1991, PDVSA a atkerí di Chevron e terminalnan di awa hundu den Laman Karibe den serkania di Aruba.

Na september 2015, Aruba a firma un memorandum di entendimentu cu Citgo pa sondea e re-apertura di e refineria situá na San Nicolas, Aruba, pará desde 2012 pa e operador Valero Energy ku un kapasidat instalá pa refiná 235.000 bpd. Na septèmber 2016, parlamento di Aruba a aprobá e outorisashon pa Citgo hür e refineria di San Nicolas pa 25 aña i un inversion aprobá pa PDVSA di 685 miyon dollar. Dia 23 di mei 2018, Korte di Aruba a kita e embargo riba dos kargamento di petroleo for di e tankeronan Atlantic Lily i Grimstad ku ConocoPhillips a pidi komo parti di su esfuersonan pa kobra un sentensia di arbitrahe kontra PDVSA. Na febrüari 2019, Citgo a para e remodelashon i modernisashon di e proyecto pa motibu di sanshonnan ekonómiko. Segun Promé Minister Evelyn Wever-Croes “E ta muy probable ku nos lo no sigui ku Citgo pero nos ta evaluando kon nos por sali for di e kontrato sin ningun problema".

Dia 22 di yüni 2021, e kompania Citgo a disidí di likidá 4 kompania supsidiario ku a keda kreá na 2016 ora ku gobièrnu a firma un kontrato di hür a kambio di rehabilitá e refineria di San Nicolas pa konvertí krudo èkstra-pisá for di e faha di zeta di Orinoco den krudo lihé. Mirando e problemanan ku a surgi a kousa di retrasonan di e proyecto na 2019 Citgo a termina su negoshi ku Aruba.

Boneiru

PDVSA ta doño di e terminal marítimo Bonaire Petroleum Company (Bopec)    ku e kapasidat pa almasená te ku 12 mion bari di zeta krudo i derivadonan ku ta stratégiko pa eksportashon pa China i Merka. Na sèptèmber 2010, un kandela den dos di su 23 depósito a obligá gezaghebber di Boneiru pa sera e terminal. Na desèmber 2017, gobièrnu hulandes a duna un ultimatum na PDVSA pa motibu di e falta di invershon den mantenshon di e terminal di Bonaire Petroleum Company (Bopec), lagando solamente sinku di e 21 depósitonan pa operá ku e isla tin, PDVSA a primintí un invershon di 25 mion dòler pa mantenshon i restourashon di e depósitonan. Na mei 2018, e kompania ConocoPhillips ku sede na Houston a asumí kontrol di e aktivonan petrolero di Venezuela riba e isla kompania karibense di Boneiru, na ougùstùs 2018 a yega na un akuerdo ku PDVSA pa e pago di 2.040 mion ku un pago inisial di 500 mion dòler denter di un periodo di 90 dia for di momentu di firma e akuerdo, e sobra suma lo wòrdu pagá tur kuartal den un lapso di kuater aña i mei. Dia 26 di ougùstùs 2020, gobièrnu di Boneiru a duna òrdu pa hasi bashí e sinku tankinan di almasenahe di zeta ku ta kontené 10 mion bari pa motibu di riesgonan ambiental i falta di mantenshon. Na mart 2021, e filial di Bopec a deklará bankarota pasobra e no por a paga su debenan. Na novèmber, un korte di Boneiru a dikta tokante e pago di 41.69 mion dòler pa e debenan atrasá di PDVSA. Na mart 2023, un hues di Boneiru a ordená e destaho forsá di kombustibel for di e depósito di 1933 ku tabata kontené 371.790 bari di kombustibel situá den e zona di Kaminda Turistiko, den nortost di e isla, propiedat di e kompania Commerchamp CA, un filial di PDVSA (na balor di mas o ménos 18 mion dòler) ku no tin un lisensia di OFAC pa negoshá esaki, e destaho a wòrdu realisá pa un debe di 41.7 mion dòler ku e supsidiario debe komo honorario i interes di pago atrasá na Bopec.

Kòrsou

Desde 1985, PDVSA i gobièrnu di Kòrsou tabatin un kontrato di hür pa e Refineria Isla ku un kapasidat di 335.000 bari di krudo, konstruí pa Royal Dutch Shell na 1919. Pa 2016, Kòrsou a eksigi pa PDVSA aporta un invershon di 15 bion dòler pa modernis’e pa por a prolonga e contract, pero si esaki no sosode, PDVSA lo keda afo. Na mei 2018, Korte Komersial di Curacao a outorisá ConocoPhillips pa pone beslag riba $636 mion na aktivo di Venezolano PDVSA.

PDVSA ta confrontá un krisis di exportashon pa motibu di e bahada den produkshon di krudo, posiblemente e kompania chines Guangdong Zhenrong lo maneha e refineria aki na fin di 2019 tin mas di un aña ta sufriendo severamente di e krisis na Venezuela. Gobièrnu di Kòrsou ta buskando un operadó nobo pa remplasá PDVSA i e sesamentu di e lease ta surgiendo komo esun mas probable. Sinembargo, PDVSA a logra finalisá e kontrato di hür pa un aña mas pa uso di almasenamentu, te ku desèmber 2020. Riba 26 di ougùstùs 2020, PDVSA a wòrdu demandá pa $51 mion dor di e kompania petrolero di Kòrsou, doño di e Refineria Isla na Kòrsou pa inkumplimentu ku e kontrato di pago mensual akumulá for di fin di 2018. E refineria di Isla ta inaktivo for di mei 2018 i PDVSA tin un kontrato di hür kaduká pa su kapasidat di almasenamentu di 15 mion bari den su 38 tanki i dos waf di karga, un 25 % di su depósitonan (9 tanki) lo wòrdu hür na e kompania petrolero SPS Drilling E&P, PDVSA a bin ta desokupá parti di su zeta wardá despues di e sanshonnan na 2020, miéntras ku su doño Korsou ta buskando un operadó nobo. E kompania Kòrsou tin plania pa destaho e zeta wardá Petroleo di PDVSA pa regla algun debe laboral cu el a laga pendiente."Curazao tendrá que subastar petróleo para pagar deudas dejadas por Pdvsa". Banca y Negocios. 2021-06-02. https://www.bancaynegocios.com/curazao-tendra-que-subastar-petroleo-para-pagar-deudas-dejadas-por-pdvsa/. </ref> Riba 30 di augustus, a determina ku PDVSA ta obligá di paga Kòrsou un debe atrasá pa e hür di e Refineria di Isla, despues di a perde e apelashon den kual a priminti di paga 20 mion dòler pa aña na hür pa daño i perhuisio na momentu di terminashon di e kontrato i lunanan akumulá di hür, parti di e debe ei a wòrdu kobra direktamente dor di RdK, kontra e stòknan di zeta krudo i produktonan akabá, ku a wòrdu wardá na e terminal di Bullenbaai.

Un korte na Kòrsou a outorisá benta di akshonnan di e filial di Pdvsa: Propernyn ta un filial di PDVSA, ku ta manehá e akshonnan di Nynas pa kubri e debe no pagá na e kompania Korsou di 52 mion dòler, miéntras ku ConocoPhillips tambe ta drenta e espera di e likidashon di akshonnan ku a gana un demanda pa 10.000 mion dòler.   E filial di PDVSA tin te ku 31 di desèmber 2022 pa benta privá di su akshonnan.

Na aprel 2023, e refineria di Kòrsou na e isla di Kòrsou ta eksigí di PDVSA e pago di US$62.3 mion ku e debe pa e no-kanselashon di e servisio eléktriko dor di e kompania petrolero venezolano entre e añanan 2018 i 2019 i e demanda a keda gana den un korte di New York. Na desèmber PDVSA a kontestá ku e lo regla su debe dor di suministrá kombustibel, Venezuela na òktober a proveé ​​un oportunidat pa un akuerdo, despues ku Kòrsou a apelá na un korte di New York na 2020 pa enforsá un pago di 51 mion dòler di e debe akumulá te na e punto ei. Na febrüari 2024, Curaçao Refinery Utilities (CRU) a bende kasi 500.000 bari di zeta di kombustibel propiedat di PDVSA ku tabata warda den e tankinan di Bullenbaai, ku tabata na oferta for di novèmber 2023.

Fuente, nota i/òf referensia

---

Antilliaanse Verffabriek of AVF Paints ta un empresa na Korsou ku ta fabrika verf pa e merkado lokal i e otro islanan di Karibe Hulandes.

Historia

AVF a wordu funda 17 di november 1959 bou di nomber di ... Fundadonan tabata KoninkIijke Lak-; Fabrica di vernis y verf Molijn y Co. N.V. Fabriek van Compositieverven C.V., B.J. de Castro y Yiunan y S.E.L. Maduro y Sons N.V. Na 2014?, despues di un traspaso pa dononan nobo, el a kambia nomber ofisial pa Pintuco Curacao BV bij overname ??

Fundá na 1960, AVF Paints (Antilliaanse Verffabriek) i su kompania ruman Arvefa (Arubaanse Verffabriek) ta komprometé den entregá produktonan inovativo i di kalidat haltu na e industria di verf i revestimentu. Den un era di konsolidashon, ora mas grandi ta bira mas grandi i nòmbernan di marka ta parse di dominá, AVF Paints ta mantené su parti di merkado i base di kliente leal dor di fabriká e mihó kalidat di verf i revestimentu ku lo surpasá tur otro verf den nos klima tropikal duru i ku moda bieu “pueblo natal” servisio práktiko. AVF Paints ta bo eksperto di verf lokal.

Antilliaanse Verffabriek NV a wordu funda na Curaçao dia 30 di october 1959 door di KoninkIijke Lak-; Fabrica di vernis y verf Molijn y Co. N.V. Fabriek van Compositieverven C.V., B.J. de Castro y Yiunan y S.E.L. Maduro y Sons N.V. E fabrica cu tin 40 empleado actualmente ta sirbi 80% di e mercado domestico. Na 1972 a lanta un filial na Aruba, Arubaanse Verffabriek N.V.; actualmente 12 empleado y un cuota di mercado di mas o menos 50%.

Is op Curaçao opgericht 30 Oktober 1959 door KoninkIijke Lak-; Vernis- en Verffabriek Molijn en Co. N.V. Fabriek van Compositieverven C.V., B.J. de Castro and Sons en S.E.L. Maduro and Sons N.V. De fabriek met 40 werknemers bedient thans 80% van de binnenlandse markt. In 1972 is op Aruba een dochteronderneming opgericht, de Arubaanse Verffabriek N. V.; thans 12 werknemers en een marktaandeel van ca. 50%.

Founded in 1960, AVF Paints (Antilliaanse Verffabriek) and his sister company Arvefa (Arubaanse Verffabriek) are committed in delivering innovative and high-quality products to the paints and coatings industry. In an age of consolidations, when bigger gets bigger and brand names seem to dominate, AVF Paints maintains its market share and loyal customer base by manufacturing the finest quality paints and coatings that will outperform all other paints in our harsh tropical climate and with old fashion “hometown” hands on service. AVF Paints is your local paint expert.

E febrika ta establese na Asteroienweg. E tin tiendan na Korsou i Aruba. (Arvefa)

---

 E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Francio E. Guadeloupe (☆ 1971 na Aruba), ta un antropologo social y cultural y un sociologo di desaroyo Arubano-Hulandes.

Bida y labor

Francio Guadeloupe a nace y lanta na Aruba. Cu diesocho aña el a muda pa Hulanda, unda e tabata traha y studia antropologia cultural y estudio di desaroyo na Universidat Radboud na Nijmegen. Na 1999, Guadeloupe a obtene e grado di master den sociologia di desaroyo, basa riba su investigacion riba e cultonan Afro-Brazilero "Candomblé" y "Umbanda" na Rio de Janeiro y Salvador da Bahia (Brazil). A base di su disertacion Guadeloupe a publica dos buki: A vida e uma dança The Candomble Through the Lives of Two Cariocas (Nijmegen, CIDI, 1999), y Dansen om te leven: over Afro-Braziliaanse cultuur en religie (Luyten & Babar, 1999). Na 2006, el a terminá su doctorado den antropologia social y cultural na Universidat di Amsterdam (UvA), caminda el a lidera e grupo di programa Globalizing Culture and the Quest for Belonging.

, ta presidente di Universidad di St. Martin na Philipsburg, Sint Maarten riba e isla bi-nacional di Sint Maarten & Saint Martin (Caribe Hulandes y Frances). E obra di Guadeloupe por ser deskribí komo un investigashon di posibilidatnan ku ta buska pa desmontá e fikshonnan di "rasa", sexismo, i e naturalizashon di hierarkianan di klas ku a bira trese den nos pensamentu, komportashon, i aranzamentunan institushonal. Su método ta mihó reflehá den e axioma aki tradusí for di un artíkulo hulandes publiká den e revista Sociale Vraagstukken na 2012:

• Guadeloupe, former dean of the University of St. Martin (USM),
• Francio Guadeloupe is a senior researcher and staff member of the KITLV. A Social & Cultural Anthropologist by training, Dr. Guadeloupe has worked at all the major universities in the Netherlands. He served for four years as the President of the University of St. Martin (USM), until hurricane Irma led to the temporary closure of the institution on the bi-national island of Sint Maarten and Saint Martin. He is currently the chair of the project ‘Island(er)s at the Helm: Co-creating research on sustainable and inclusive solutions for social adaptation to climate challenges in the (Dutch) Caribbean‘.

Guadeloupe’s principle areas of research have been on the manner in which popular understandings of national belonging, cultural diversity, religious identity, and mass media constructions of truth, continue to be impacted by colonial racisms and global capital. He has pursued these interests in his research and publications on social processes on the bi-national island of Saint Martin & Sint Maarten (St. Martin), Curaçao, Aruba, Saba, Sint Eustatius, Brazil, and the Netherlands. He is the author of the monograph, Chanting Down the New Jerusalem: Calypso, Christianity, and Capitalism in the Caribbean (University of California Press, 2009). Dr. Guadeloupe is currently embarking on a study of climate challenges in the (Dutch)Caribbean from a popular culture and cultural heritage perspective.

Francio Guadeloupe (Aruba, 1971) kwam op zijn achttiende van de Antillen naar Nederland. Hij werkte als opbouwwerker en studeerde culturele antropologie en ontwikkelingsstudies in Nijmegen en Amsterdam. Als antropoloog is hij momenteel verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.

Ministerie van BZK vestigt 2 nieuwe leerstoelen voor het Koninkrijk Nieuwsbericht | 23-05-2024 | 16:19

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) vestigt 2 nieuwe leerstoelen voor het Koninkrijk. Er komt een leerstoel politicologie/bestuurskunde en een leerstoel antropologie/sociologie.

De Universiteit Leiden en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam (UvA), zijn geselecteerd als vestigingsplaatsen voor de leerstoelen. De Universiteit Leiden zal de leerstoel politicologie/bestuurskunde bekleden en KITLV/UvA de leerstoel antropologie/sociologie.

Leerstoelhouders De Colleges van Bestuur van de UvA en de Universiteit Leiden hebben het voorstel tot de benoeming van hun kandidaat goedgekeurd. Sociaal en cultureel antropoloog, onderzoeker dr. Francio Guadeloupe wordt de leerstoelhouder Publieke Antropologie van Koninkrijksrelaties voor de KNAW/KITLV/UvA. Dr. Wouter Veenendaal, universitair hoofddocent Vergelijkende politicologie bij het Instituut Politieke Wetenschap van de Universiteit Leiden, wordt leerstoelhouder Democratische Vertegenwoordiging in het Koninkrijk voor de Universiteit Leiden. Hij zal bij het KITLV in Leiden worden gedetacheerd.

---

Damen Shiprepair Curaçao (DSCu), antes Curaçaosche Dok Maatschappij (CDM), ta un empresa di eksplotashon di dòk i reparashon di barku ku ta establesé den Schottegat na Kòrsou desde 1958. E fasilidatnan i infrastruktura di e dòknan i waf ta propiedat di CDM Holding NV , un kompania di gobièrnu di Kòrsou fundá na 1958. Desde 2017 DSCu ta hür i opera esakinan.

Historia

Curaçaosche Dok Maatschappij a wòrdu fundá na desèmber 1958 a base di un akuerdo entre Curaçaosche Petroleum Industrie Maatschappij (CPIM) ku su supsidiario Curaçaosche Scheepvaart Maatschappij (CSM) i e companianan N.V. Combinatie Pletterij Nederhorst, Dok- en Werf Maatschappij Wilton¬Feijenoord N.V. i Nederlandse Dok¬ en Scheepsbouw Maatschappij v.o.f. Riba 1 di yanüari 1959 CSM a pasa e operashon di e dòknan pa Curaçaosche Dok Maatschappij.

For di inisio CDM tabata e empresa di reparashon di barku mas moderno den Karibe i for di 1972 tambe esun mas grandi. CDM a kontribui grandemente na ekonomia di Antias Hulandes. Het totaal aantal eigen werknemers bedraagt circa 1.200.?? Den un reorganisashon grandi na 1962 e empresa ta tuma over e Reina Wilhelmina dok di NV Combinatie Pletterij Nederhorst i Beatrix dok di refineria Shell. E ekspansion di su fasilidatnan i personal a kontinua te aña 1982, ora un reseshon a dal e mundu maritimo. Te fin di e dekada tabatin atrobe un subida den e aktividatnan.

Na 2015 e empresa hulandes Damen Shipyard Group a traha un waf di reparashon na Kòrsou pa e toubotnan, fabriká pa Damen, ku ta navega den Laman Karibe. Riba proposishon di gobièrnu di Kòrsou, e grupo tambe a tuma over dia 1 di febrüari 2017 e aktividatnan di CDM, ku den un forma kontrolá a bai fayit na ougùstùs 2016. Bou di nòmber i maneho nobo e empresa a logra rekobrá un posishon den top na Karibe na 2018, ofresiendo un seri di servisio den mantenshon, reparashon, adaptashon i konvershon di barkunan i konstrukshonnan offshore di tur tamaño.

Dòknan

Den kurso di tempu a operá diferente dòk:

• Reina Wilhelmina: dòk flotante, 3000 dwt, 1926 -1980 (antes di NV Combinatie Pletterij Nederhorst)
• Juliana - dòk flotante, 4000 dwt, 1929-1946 (bendi na Surabaya)
• Beatrix- dòk kobá di 28.000 dwt, 192 meter largu (1943 - presente)
• Antilia: dòk kobá di 120.000 dwt, 280 meter largu (april 1972 - presente)

Banda di esei tin dos dòk flotante desde 2018. Despues ku nan tabata defekto pa algun tempu a disidi pa saka nan por kompleto for di waf den kurso di 2024.

Fuente, nota i/òf referensia

Damen =

• Desde 2017 Damen Shiprepair Curacao ta hür i ta eksplota e fasilidatnan i infrastruktura den waf di CDM di un kompania di gobièrnu funda na 1958, CDM Holding NV. Desde 20?? propiedad di Antias Hulandes.
• Na 2016 CDM a wordu deklara fayit ku a wordu lanta na 2021 wegens gebrek aan baten.

Na 2015 Damen a traha un waf di reparashon na Kòrsou pa e trailernan ku Damen a traha i ku ta bula den awa karibense. Riba 1 di febrüari 2017, riba proposhon di e Gobièrnu di Kòrsou, e Grupo tambe a tuma over e aktividatnan di CDM, ku den un forma kontrola a bai fayit na ougùstùs 2016. Personal i material a pasa pa e kompania nobo Damen Shiprepair Curaçao (DSCu). E pianan flosante di e CDM lo ser remplasá durante di aña 2018 ku pianan mas grandi: pianan C lo bira 230 pa 45 meter i pianan D 108 pa 23 meter. E kantidat aki ta úniko den Karibe i Latino-Amerika.

Damen bouwde in 2015 een reparatiewerf op Curaçao voor de door Damen gebouwde sleepboten die in de Caribische wateren varen. Op voorstel van de Curaçaose regering nam de Groep op 1 februari 2017 ook de activiteiten over van de Curaçaose Dokmaatschappij (CDM), die in augustus 2016 gecontroleerd failliet was gegaan. Personeel en materieel ging over naar het nieuwe bedrijf Damen Shiprepair Curaçao (DSCu). De oude drijvende dokken van de CDM worden in de loop van 2018 vervangen door grotere: dok C wordt 230 bij 45 meter en dok D 108 x 23 meter. Deze omvang is uniek voor het Caribisch gebied en Latijns-Amerika.

• NOTES

Van ds zijde van de afdeling „Public Relations" van de CPIM kregen wij het volgende bericht: De N.V. combinatie Plet terij--Noderhorst tezamen mol de Nederlandsche dok- en scheepsbouw maatschappij V.O.F, on do N.V. dok-on werf maatschappij Wilton-Feyenoord hebben in principe overeenstemming bereikt mei do N.V. Curacaosche Petroleum Industrie maatschappij en de N.V. Curacaosche scheepvaart maatschappij-, op grond waarvan hol thans door laatstgenoemde maatschappij geëxploiteerde Beatrix dok met bijbehorend scheepsreparatiebedrtjf als mode do bedrijven dor N.V. combinatie Pletterij-Nederhorsl binnenkort als oen bedrijf zullen worden geëxploiteerd door oen 'o stichten „N.V. Curacaose dok maatschappij". De nieuwe N.V. zal hierdoor beschikken over do grootste en modernste schoepsreparatie-faciliteiten in hot Caraibisch gebied.

In 2017, DAMEN Shipyards took over the facilities and invested heavily in infrastructure, as well as the upgrading and training of its workforce. With two large graving docks and two floating docks, cranes with capacities of up to 75 tons and more than 2,000 meters of repair wharves and fully equipped repair shops, DAMEN Shipyards is one of the largest and best-equipped ship repair facilities in the Caribbean.

Er zijn twee gegraven dokken, namelijk het 30.000 dwt Beatrixdok, gebouwd door de Shell in 1942/1943 en het Antiliadok, groot 130.000 ton, in april 1972 officieel in gebruik gesteld door Gouverneur Leito. Het bedrijf heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de economie van de Nederlandse Antillen, heeft tot 1982 voortdurend uitgebreid zowel in faciliteiten als in mankracht, maar is in 1982 getroffen door de recessie in de scheepvaart. Het totaal aantal eigen werknemers bedraagt circa 1.200. Door de moderne faciliteiten kunnen alle scheepsreparaties worden verricht. Het heeft technisch gezien in de internationale scheepvaartwereld een zeer goede naam. De Curaçaosche Dok Maatschappij beschikt behalve over de twee gegraven dokken ook over diverse reparatiekaden, dok- en kadekranen en modern ingerichte werkplaatsen.

Ter gelegenheid van de ingebruikneming van het grootste commerciële droogdok van het westelijk halfrond zal de post'administratie van de Nederlandse Antillen op 7 april 1972 een bijzondere frankeerzegel in de waarde van 30 cent uitgeven. Het ontwerp van deze zegel werd verzorgd door de heer Oscar Ravelo op Curacao. Op de eerste dag van uitgifte zullen de enveloppen uitsluitend gefrankeerd met deze zegel voorzien worden van een eerste-dag-stempelafdruk.

Overname per 1 februari 2017 door Damen Shipyard Group

Fuente, nota i/òf referensia

Curaçaosche Dok Maatschappij N.V. is een dok- en scheepsreparatiebedrijf gevestigd in Curacao. Het kwam in december 1958 voort uit de combinatie Curacaos Petroleum Industrie Maatschappij (CPIM) en Curaçaosche Scheepvaart Maatschappij (CSM) en de N.V. Combinatie Pletterij Nederhorst, de Dok- en Werf-Maatschappij Wilton¬Feijenoord N.V. en de Nederlandse Dok¬ en Scheepsbouw Maatschappij v.o.f., waarbij op 1 januari 1959 het dokbedrijf van CSM overgedragen werd aan de N.V. Curaçaosche Dok Mij.

Na 1972 e tabata e empresa di reparashon di barku mas grandi den Karibe. El a logra rekobrá un posishon den top na 2018, despues ku e grupo hulandes multinashonal a tuma over e maneho di CDM na 2017 pfresiendo servisio amplio den mantenshon, reparashon, adaptashon i konvershon di barkunan i konstrukshonnan offshore di tur tamaño.

despues ku esaki a pasa pa e grupo hulandes Damen Shipyards na 2017. In 2017, global player Damen Shiprepair & Conversion took over the management of the Curaçao Drydock Company, established in 1959. Under the new name it will continue offering a full range of services in maintenance, repair, refit and conversion of vessels and offshore constructions of all sizes. Na 2017, e hungadó global Damen Shiprepair & Conversion a tuma over e maneho di Curaçao Drydock Company, establesé na 1959. Den e nòmber nobo e lo sigui ofresé un gama kompleto di servisio den mantenshon, reparashon, adaptashon i konvershon di barkunan i konstrukshonnan offshore di tur tamaño.

---

Tula

• nl.wiki vertalen: Vrijheidsstrijder wordt nationale held

Tula werd steeds meer gezien als symbool tegen de slavernij. In 2010 werden hij en andere leiders van de slavenopstand officieel gerehabiliteerd als ‘mannen en vrouwen van eer en goede naam’ en op initiatief van het Fundashon Rehabilitashon Tula werd hij zelfs officieel uitgeroepen tot nationale held van Curaçao.[23] Dit werd nog eens benadrukt in 2013, toen het 150 jaar geleden was dat de slavernij door Nederland werd afgeschaft. Dat jaar werd door de ministerraad namelijk uitgeroepen tot het jaar ter ere van de vrijheidsstrijder Tula.[24] Volgens oud-premier Don Martina kan de nationale held Tula zich nu voegen bij illustere internationale vrijheidsstrijders zoals Nelson Mandela, Martin Luther King en Gandhi.[23] Sinds 2020 is hij opgenomen in het lijstje van vijftig onderwerpen die inkijk geven in de Curaçaose geschiedenis, de zgn. Canon van Curaçao.[25] In Nederland gaat deze erkenning moeizamer. In 2021 werd een motie in de Tweede Kamer om Tula op te nemen in het onderwijs nog afgewezen, maar op 29 oktober 2022 wordt wel een motie aangenomen om meer aandacht geven aan de verhalen van vrijheidsstrijders als Tula en anderen in het onderwijs en tegelijkertijd ook onderzoek naar hen te doen.[26] In de excuses van de Nederlandse regering voor het slavernijverleden wordt Tula door minister-president Mark Rutte met name genoemd.[27]

---

Pedro Pablo Medardo de Marchena (☆ 29 di yüni 1899]] na Kòrsou - † Kòrsou 29 di yüni 1899 i a muri 15 di mei 1968 na Boneiru, kaminda el a biba for di aña 1940 te na su morto. Kasi 30 aña el a biba na Boneiru, despues ku gobièrnu kolonial a pone prezu den kampo di konsentrashon pa motibu di su pensamentu revolushonario. Medardo ta yu di un hudiu ku tabata biba na Kòrsou. Su mama tabata un dama koló skur di Kòrsou ku a kria Medardo. Su tata a sostené su edukashon kompletamente i tambe a rekonosé su yu, for di kua Medardo a haña e fam di su tata, Benjamin Abraham de Marchena. Medardo den e tempu ei tabata negoshante.

Guera

Durante di Di Dos Guera Mundial, den mei 1940, Gobièrnu Kolonial a disidí di kue diferente hende sospechoso i ku fam straño prezu. Aparentemente nan tabata un peliger pa estado. Entre personanan akí tabatin Fred Fischer fotógrafo, dòkter J. Benesch, tur dos nasé na Alemania i tambe Pader Paul Brenneker ku nan a kere ku el a nase na Berlin i tambe Medardo de Marchena. Medardo no pa motibu kaminda el a nase, pero si pa su pensamentunan ku nan a kategorisá komo peligroso i antikolonial. E tabata un di e promé personanan peligroso ku nan a arestá na Kòrsou., sospecha di ta simpatisá ideanan komunista i pro nazi. Aparentemente tabatin 2 otro Antiano mas den e kampo di konsentrashon na Boneiru, pero mi no a haña konfirmashon di esaki. Den dékada 20 Medardo de Marchena ta haña problema ku iglesia katóliko i asta tabata na punto di kuminsá un kaso den korte kontra iglesia katóliko. Medardo a publiká diferente artíkulo kontra mishon katóliko, i tambe kontra dominio hulandes. E tabata kier a habri wowo di nos komunidat kontra di dominio hulandes i tambe kontra katolisismo. Medardo a batisá i kasa katóliko i su yunan tambe el a batisá katóliko. Durante e lucha akí e ta laga un domi batisá su di 4 yu.

Publikashon

Na 1929 Medardo a publiká e buki “Ignorancia o educando un pueblo”, despues el a manda un karta pastoral i tambe artíkulonan ( entre pueblo i gobièrnu) den “De Onpartijdige” (1932– 1934). Ni e gobièrnu kolonial, ni iglesia katóliko por a imaginá ku Medardo lo a alkansá asina tantu hende. Den e publikashonnan akí e tabatin algun akusashon hopi serio. Por ehèmpel el a puntra ken tin falta, ku nos no tin nos mes hendenan den posishonnan haltu den komunidat, posishon ku ta nesesario pa duna nos hendenan mas rèspèt. Medardo a splika, ku ta: “hòmbernan blanku ku wowo blou ku ta parse hende muhé dor di nan manera di bisti, ku tin tantu Roma komo Hulanda komo nan patria. Ta nan ta kulpabel ku Kòrsou a keda tras, miéntras ku e poblashon di koló pa mas ku kuater generashon kaba ta gosa di abolishon di sklabitut”.

Pedro Pablo Medardo de Marchena ta derá den e santana di Iglesia Protestant na Playa Boneiru.