Jump to content

Dies Mandamentu den teología katóliko

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
 E artíkulo aki ta skirbí na ortografia di papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.
Dies Mandamentu den teología katóliko
Faseta diDies Mandamentu Editá
Moses Ta Kibra E Plachi di Ley (pintura di João Zeferino da Costa, 1868).

E Dies Mandamentu ta un seri di imperativo religioso i moral ku ta wòrdu rekonosé komo un fundeshi moral den algun di e religionnan Abrahámiko, inkluyendo e Iglesia Katóliko.[1] Manera ta deskribí den e bukinan di testamento bieu 'Eksodo' i 'Deuteronomio', e mandamentunan ta forma parti di un konvenio ofresé pa Dios na e israelitanan pa liberá nan for di e sklabitut spiritual di piká.[2] Segun e Katekismo di e Iglesia Katóliko - e eksposishon ofisial di e kreensianan kristian di e Iglesia Katóliko - e mandamentunan ta wòrdu konsiderá esensial pa bon salut spiritual i kresementu,[3] i nan sirbi komo base pa enseñansa sosial katóliko.[4] Segun Katekismo, e Iglesia a duna nan un lugá predominante den enseñansa di fe desde siglo sinku.[5] Un repaso di e mandamentunan ta uno di e tipo di eksaminashon di konsiensia mas komún ku ta wòrdu yamá pa katóliko promé di risibí e sakramento di pénitensia.[6]

Eskrituranan di mandamentu ta aparesé den skrituranan mas antiguo di Iglesia;[7] katekismo ta bisa ku nan a "tuma un lugar prominente" den instrukshon di fe desde tempu di Agustin di Hipona (AD 354-430).[5] Esta di instrukshon religioso ofisial pa Iglesia a sali promé biaha te na e Kuater Lateranense Konsilio na 1215;[8] evidensia ta mustra ku e mandamentunan a wòrdu usá pa edukashon kristian den e periodo tempran di Iglesia[9] i tambe durante Edat Medio.[8] Un krítika di algun diosesa riba e falta di instrukshon den nan tabata basá riba esaki pa un di e krítikanan lansá kontra Iglesia pa reformadónan protestante.[10] Despues di esaki, e promé katekismo pa tur di Iglesia na 1566 a duna "diskushon detayá di kada mandamentu", pero a duna mas enfasis na e siete sakramento. E katekismo mas aktual ta dediká un sekshon grandi pa interpretá kada un di e mandamentunan.[5]

Konsenan di e Iglèsia tokante e mandamentunan ta basá hopi riba e Testamento Bieu i Nobo i tambe riba skrituranan di e promé padrenan di e Iglèsia. Den Testamento Nobo, Hesus a rekonesé nan valides i a instruí su disípulonan pa bai mas leu i pidi nan un derechura ku ta eksedé esnan di e eskribá i Fariséonan.[11] Resumí pa Hesus den dos "Gran Komandamentonan" ku ta enseyá amor pa Dios i amor pa prójimo,[5] nan ta instruí individuonan tokante nan relashon ku ambos. E promé tres mandamentu ta pidi reverensia i respet pa nòmber di Dios, observansia di e Dia di Señor i ta prohibí e adorashon di otro diosnan. E otro ta trata tokante relashonnan entre individuonan, manera entre mayó i yunan; nan ta inkluí prohibishonnan kontra mentira, huramentu, matamentu, adulterio i envidia.

Bibliografia

[editá | editá fuente]