Jump to content

Tabèl periódiko

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
 E artíkulo aki ta skirbí na ortografia di papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.
Tabèl periódiko

E tabèl periódiko di elemento, tambe konosí komo e tabèl di Mendeleev, ta un areglo skemátiko di tur elemento kímiko konosí basá riba nan number atómiko (e kantidat di proton den e núkleo atómiko). Elementonan ku un elektrón konfigurashon similar, i pues propiedatnan kímiko similar, ta wòrdu poné ariba di otro.

E tabèl ta konsistí di kuater blòki rektangular: e s-, p-, d-, i f-blòki. E rijnan horizontal ta yamá periodo, e kolòmnan vertikal ta yamá grupo. Den un periodo, elemento na banda robes en general ta pertenesé na e metalnan, i esnan na banda drechi na e no-metalnan. Di e diesocho grupo, seis tin un nòmber spesífiko; por ehèmpel, e halogen ta pertenesé na grupo 17 i gas inerto na grupo 18.

E tabèl periódiko ta permití pa rekonosé i pronostiká similaridatnan pa ku e propiedatnan kímiko entre elemento. E tabèl periódiko ta permití pa rekonosé i pronostiká similaridatnan pa ku e propiedatnan kímiko entre elemento. E por duna indikashon tambe tokante propiedat di elementonan deskonosí. Esaki ta hasié un hèrmènt importante pa analisá komportashon kímiko, ku ta wòrdu usá ampliamente den kímika i otro siensianan natural.

E promé vershon rekonosibel di e sistema a wòrdu publiká na 1869 pa Dmitri Mendeleev. El a diseñá su tabèl pa visualisá e patronchi periódiko di e elementonan konosí e tempu ei. Ademas, el a pronostiká propiedat di elementonan ku e tempu ei no a wòrdu deskubrí, i a asumí ku lo yena esakinan den areanan bashi di e tabèl. Ora e elementonan aki a wòrdu deskubrí, a resultá ku su pronóstikonan tabata pa un gran parti korekto. Desde e tempu ei, e tabèl periódiko a wòrdu ekspandé i refiná, parsialmente debí na e deskubrimentu i síntesis di elementonan nobo i e desaroyo di modelonan teorétiko moderno pa splika komportashon kímiko.