Jump to content

Historia di Hulandes

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

Mapa di dialektonan hulandes medio i nan distribushon awendia

Hulandes ta un idioma indo-oropeo germániko ku ta ser papiá prinsipalmente na Hulanda, Flandria i Sürnam. E ta estrechamente relashoná ku e otro idiomanan germániko oksidental: ingles, fries, alemán, baho-sakson, luxemburges, yiddish i e idioma afrikaans.

Hulandes tin komo antepasado tempran e baho-frankonio antiguo, un kolekshon di dialekto istvaeóniko ku a surgi despues di aña 500 komo resultado di diferensiashon dialektal den e grupo germániko oksidental. Esaki ta partialmente debí na dos desaroyo: e sonido Ingvean ta kambia rònt di Laman di Nort, i e sonido alto-aleman ta kambia den sur di Alemania, Suisa i Austria, ku a move den direkshon kontrario i den forma debilitá den Oropa Oksidental. E baho-frankonio antiguo for di 800 tambe ta yamá hulandes antiguo huntu ku e dialekto di kosta ingveoniano, ku desde 1150 ta evolushoná den e dialektonan di hulandes medio.

For di 1550, bou di influensia di e lucha pa uniformidat i standarisashon, e hulandes nobo a desaroyá for di e dialektonan aki. E idioma aki tabata influensiá pa e dialektonan flamenko i brabant i despues pa e dialekto hulandes. Ademas, limburges a hunga un ròl, i na un medida mas chikitu tambe e dialektonan di nortost: e idioma baho-sakso. Gradualmente, e idioma papiá i skirbí ta separá. De echo, den siglo 17 un idioma skirbí a surgi ku awe ta parse rígido i artifisial, prinsipalmente debí na e influensia fuerte di e bokabulario di franses i e gramátika di latin. Un desaroyo inverso ta tuma lugá for di fin di siglo 19, ora e idioma papiá i skirbí a krese huntu atrobe den hulandes moderno.

Desendensia di hulandes

[editá | editá fuente]
E posishon di hulandes dentro di otro idiomanan germániko.

E evolushon di hulandes moderno, kontemporáneo por wòrdu presentá den un liña kontinuo (palu di desendensia) di e siguiente manera: proto-indo-oropeo - proto-germániko - franco - baho-franconiano antiguo (hulandes antiguo) - hulandes medio - hulandes. E potrèt ta mustra e relashon ku e otro idiomanan germániko denter di e famia di idiomanan indo-oropeo, señalando ku e idioma germániko oksidental no tabata un idioma históriko, sino un término pa denotá relashonnan lingwístiko entre idiomanan komo resultado di desaroyonan posterior. Thomas Young tabata e promé pa usa e término “indo-oropeo” na 1813.[1] E término aki a bira e nòmber standart for di e tempu ei. Solamente na Alemania e término “indo-gérmániko” ta wòrdu usá mas tantu, ku e idea ku germániko ta representá e rama mas oksidental i indio e rama mas oriental.