Gautama Buda

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Gautama Buda
hende
Sekso o géneromaskulino Editá
Parti diBudismo Editá
Pais di nashonalidatSHAKYA Editá
Nòmber di dilantiSiddharth Editá
FamGautam Editá
Noble titleprince Editá
Fecha di nasementu1. millennium BCE Editá
Lugá di nasementuLumbini Editá
Fecha di fayesimentu1. millennium BCE Editá
Lugá di fayesimentuKushinagar Editá
Modo di murikousa natural Editá
TataŚuddhodana Editá
MamaMaya Editá
SiblingNanda, Sundari Nanda Editá
KasáPrincess Yasodharā Editá
YuRāhula Editá
Familyfamily of Gautama Buddha Editá
Dominio di idiomaMagadhi Prakrit, Pali, sanskrit Editá
Studiante diAlara Kalama, Mah maudgalyana Editá
Honorific prefixTathāgata, Lord, Bhagavan Editá
ResidensiaIndia, Nepal Editá
ReligionBudismo Editá
Canonization statusthaumaturge, avatar Editá
Worshipped byBudismo Editá
Had as last mealmushroom, pork Editá
MovementNoble Eightfold Path, nirvana, dharma Editá
Siguí paBuddhist Editá
Ta remplasáKassapa Buddha Editá
Influenced byDīpankara Buddha Editá
Evento notabelSiddhārtha's farewell to Channa and Kanthaka Editá
Ta konmemoráTathāgata, Bhagavan Editá
Present in workTripitaka, Pom Poko Editá
Time periodMahajanapada Editá
Copyright status as a creatorcopyrights on works have expired Editá
Etikèt na Stack Exchangehttps://buddhism.stackexchange.com/tags/gautama-buddha Editá

Gautama Buda of Buda tabata un legendario naci den e antiguo ciudad na India di Lumbini. E ta un figura religioso sagrado pa e budistanan y tambe pa e hindustanan. E fundado Dharma e prome Gran Iluminado p’e budismo y e encarnacion di e dios Vishnu pa e hinduismo.

Aunke ta existi hopi leyenda ta considera cu e tabata un lider spiritual conoci como Siddhartha Gautama. El a biba den epoca di cambio cultural unda tabatin hopi atake di e procedimento religioso tradicional na India. E religion Buda ta un di e religionnan mas grandi na mundo. E termino buda ta nifica ‘inteligente’ of ‘iluminado’ ta pa nombra tur e humanonan cu a haya e nirvana.

Nacimento[editá | editá fuente]

Su luga di nacimento tabata na Lumbini den e reino Kapilavatthu, un pueblo di Terai (actuamente Nepal) cu ta keda na e seronan di Himalaya. No tin fecha exacto, segun investigadonan, cu el a nace na e tempo 583 p.C. Su tata, Rey Suddhidana tabata un lider di un grupo yama Shakya. Segun leyenda cu Reina Maya mama di Siddhartha a soña un anochi y cu el mira un olifanti cu shete cacho y cabes colo cora bahando fo’i shelo y drenta den su barica na banda drechi. Ocho sacerdote a splic'e cu su yiu ta bay ta un santo y ta bay alcansa e sabiduria perfecto. Despues el bay na su cura cu su sirvientenan y cana bou di un mata, el a colga su mes na un palo y mira shelo y na mesun momento yiu Siddartha a sali na banda.

Ora Prins Siddartha tabata un tiki mas grandi, un homber religioso a bin propone cu e ta bay ta un militar poderoso of un docente religioso. El nace den un bida luhoso y proteha for di otro religion y di sufrimento.

Hubentud[editá | editá fuente]

Su prome aña como prins, Siddartha a trancuri completamente fo’i hende den tur actividad spiritual, semper el a biba cu su famianan. El a ricibi miho educacion y formacion den su tempo. Siddartha a cuminsa sinti curiosidad p’e conoce e bida mundano exterior y el a pidi su tata permiso p’e satisface su deseo. Su tata Suddhidana a accedi, pero pa e proteccion di su yiu, el a manda un orden pa despeha e cayanan pa tur vision malo p’e consenshi di su yiu.

Casamento[editá | editá fuente]

Na e edad 16 aña el a compromete su matrimonio cu su prima Yasodhara. Ora el a alcansa e adolescencia, el a casa cu su prima y cerca na e edad 30 aña, el a haya un yiu homber Rahula cu ta nifica ‘obstaculo’ y ‘cadena’. Pa hopi tempo nan a cria su yiu na e palacio.

Estatua di Buda

Abandono di hogar[editá | editá fuente]

E descubrimento di behes, enfermedad y morto tabata traumatico pa Siddhartha. El a haya sa cu e tambe ta bay sufri asina y su animo a bira tristo, el cuestiona su mes: ‘Con un hende por biba na paz y felicidad si esaki ta haci e bida desastroso’. E prins a wak un biaha un anacoreta(=retiro), un pastor medicante, el a sinti su mes hopi impresiona di nan caracter di trankilidad. El a dicidi di biba asina di un bida extremo ascetismo(=practica) bibando como pober. Siddhartha a biba como prins na e edad 29 aña. El a bandona su hogar lagando atras su casa y yiu. El a drenta na e bida mundano cu cabes feita y un bisti di colo geel. Sin placa, ni bienestar nada. Den buskeda di iluminacion.

Docente[editá | editá fuente]

Siddhartha a siña for di cuater diferente docente. El a siña dos cos importante: prome, ascetismo extremo no ta conduci e liberacion total, sino un tiki mas y di dos, cu el a yega cierto instante cu ningun docente ta capaz di siña mas cu ne.

Un pintura di e bida du Buda

Siddhartha a dicidi di no sigui busca crecemento di sabiduria mas, sino paden den su mes. Tabatin dia cu e no tabata come y ni bebe, pasobra e tabata practicando su extremo ascetismo. E tabata suak, un par minuut despues di su morto.

El a scucha un docente siñando un mucha muhe con pa toca e cis (citer,zither) el a bis’e: ‘Si e hilo ta fofo, e ora ey no ta zona bon, pero si e ta hopi ahusta e ta kibra. E hilo tin cu ta net bon p’asina e duna su musica y harmonia’. Na e momento ey Buda a compronde cu e caminda fisica austeridad no kiermen pa alcansa liberacion. For di e dia ey el a encurasha hopi hende pa tuma e paso di extremo. El a yam'e ‘camindanan di medio’.

Morto[editá | editá fuente]

Ora Buda tabatin 80 aña el a bisa su amigonan y su prima Ananda cu e ta bay laga nan pronto. Na Kushinagara no hopi leu for di cas, el a come cuminda venenoso cu a causa un dolor inmenso y sacamento. Finalmente el a bay drumi bou di un pal’i mango y muri.