Crisis di COVID-19 na Aruba

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
(Bo a yega aki pa via página Krisis di COVID-19 na Aruba)
E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Krisis di COVID-19 na Aruba
Parti diCOVID-19 pandemic by country and territory, COVID-19 pandemic in North America Editá
PaisAruba Editá
Lokalisá naAruba Editá
Koordinato geográfiko12°30′40″N 69°58′27″W Editá
Fecha inisial13 mart 2020 Editá
CausaCOVID-19 Editá
Organized response related to outbreak2020 Aruba COVID-19 travel ban, 2020 Aruba COVID-19 closing of educational institutions Editá
Map

E crisis di COVID-19 na Aruba a inicia na momento cu e prome dos caso di COVID-19 na pais Aruba a keda documenta dia 13 di maart 2020. E crisis ta parti di e pandemia cu a afecta paisnan rond mundo.

Bista total[editá | editá fuente]

Linea di tempo[editá | editá fuente]

Februari 2020[editá | editá fuente]

Pasahero na aeropuerto di Milan someti na tumamento di temperatura

2 – Ministerio di husticia a informa cu pasaheronan procedente di China no lo wordo admiti na Aruba si no presenta un declaracion medico cu nan no ta contagia.[1]

Maart 2020[editá | editá fuente]

13 – Mas o menos 20:00 ora local minister-president, Evelyn Wever-Croes, ta anuncia cu tin confirmacion di dos caso di coronavirus na Aruba. Ta trata di un persona cu ta haci trabou di consultancy na e empresa estatal WEB, cu tabata di vacacion na Egipto y New York. E di dos persona ta un Arubiano cu recien a biaha pa New York.[2] Cu e dos caso di coronavirus gobierno di Aruba ta decreta un estado di crisis oficial y ta tuma paso pa escala e medidanan di precaucion. Cu e prome dos caso di infeccion ta escala medida cu un lockdown di e isla. Ta cera frontera pa tur buelo for di Europa y otro paisnan cu ta riba lista di WHO entrante mey anochi 16 di maart te cu 31 di maart.[3] Ta haci excepcion pa buelonan cu ta trece residente for di exterior o cu ta bin busca turista pega na Aruba. Desde dia 14 di maart tin 100% di screening riba tur pasahero cu drenta. Otro medida ta e cancelacion di tur actividad publico y priva na Aruba inmediatamente te cu dia 31 di maart. Lesnan di scolnan ta keda suspendi di 16 pa 20 di maart. Esaki ta encera solamente dos dia, como cu scolnan tabata cera caba riba 18, 19 y 20 di maart den cuadro di celebracion di dia nacional, 18 di maart.

14 – Departamento di Salud (DVG) ta informa cu 13 trahador di WEB Aruba NV ta na cas bou di cuarentena pa 14 dia. Ta dicidi di stop temporariamente tur bishita pa casnan di cuido pa anciano. E medida ta vigente desde diadomingo 15 di maart te cu 31 di maart y despues ta evalua e situacion na Aruba relaciona cu COVID-19 y su grado di peliger pa e ancianonan.

16 – Ta raporta e di tres caso di coronavirus; aki ta trata di un dokter cu recien a biaha pa New York. Aunke e no tabata mustra sintoma, el a test positivo.

17 – Ta anuncia e di cuater caso, cual ta un turista cu a test positivo. Ta prolonga e ceramento di scol te 31 di maart, excepto pa alumnonan di eindexamen. Minister di enseñanza, Rudy Lampe, ta pidi scolnan pa cuminsa evalua forma digital pa sigui cu lesnan pa mininalisa e impacto riba enseñanza.[4]

19 - Entrante 21 di maart ta institui un toque de queda, cu ta vigente tur dia di 21.00 ora pa 06.00 ora pa tempo indefini. Violacion tin como consecuencia un multa di un suma te cu AWG 10,000. Adicionalmente tur tienda mester cera tur dia no mas laat cu 20.00 ora.[5] E lockdown aki ta nifica cu tur biahe pa Aruba a keda prohibi. Avionnan bashi por a baha pa busca hende, p.e. turista, pa nan regresa cas.[6]

Aeropuerto Internacional Reina Beatrix (2018)

20 – Ta raporta un di cinco caso di contagio. E pashent ta un empleado di Aeropuerto Internacional Reina Beatrix cu a caba di bolbe di su vakantie na New York. E anuncio aki ta wordo haci un dia despues di un protesta publico pa falta di medida di proteccion pa trahadornan na aeropuerto.[7]

21 – Ta anuncia tres caso mas. Nan ta concerni dos persona di exterior (uno procedente di New York y uno di Miami). E di tres caso ta posibelmente e prome caso di transmision local. E total di caso ta subi di cinco pa ocho.[8]

22 – E di nuebe caso ta un empleado di banco (CMB), kende a regresa di un biahe pa Merca. E banco a cera su branch te proximo aviso.[9]

23 – Di nobo tin tres caso adicional, e total ta suma diesdos. Den dos caso e contagio a wordo transmiti localmente y un caso a yega Aruba for di Colombia.[10]

24 – Cinco caso nobo ta wordo raporta, yegando awor na un total di 17. Di e cinco caso tres ta transmiti localmente. Entretanto a aumenta e cantidad di test di 20 pa 40 pa dia.[11]

25 – Ta raporta dos caso nobo cu ta haci e total 19. Ta trata di un caso importa di Colombia y uno di transmision local.[12] Relaciona cu e toque di queda recien implementa, reporteronan ta protesta contra e hecho cu nan no tabata exempto y a manda carta pa organisacionnan internacional pidiendo sosten, cual nan a ricibi tambe. Despues gobierno a dicidi cu prensa, trahando un press pool di 3 miembro di prensa, tambe ta forma parti di e grupo di excepcion cu por ta riba caya durante e periodo di toque de queda. Cada miembro di prensa lo mobilisa cu su propio transporte, y mester ta conciente cu e lo y por wordo para pa polis pa control.[13]

26 – Nuebe caso nobo ta wordo raporta, totalisando 28. Esaki posiblemente ta relaciona cu e aumento di testmento di 50 pa 100 test pa dia. Diferente caso ta concerni trahador di Respaldo, un instituto pa cuido mental na Aruba.[14] Prome ministro Evelyn Wever ta anuncia un shelter in place (SIP). Esaki ta un escalacion mas aleu di e lockdown di 13 di maart y ta nifica cu ciudadanonan ta prohibi pa sali for di nan cas fuera di sali pa bishita supermercado, docter, botica, pompstation y lugarnan di take away pa cuminda y pa haci ehercisio. E medida ta drenta na vigor diadomingo marduga 29 di maart pa un duracion di por lo menos dos siman di tempo, aunke no tin fecha fiho.[15]

27 – Ta raporta cinco caso di contagio nobo, tur a resulta di transmision local. Un caso ta trahador na Respaldo, unda un dia prome a constata persona infecta. E cantidad di casonan ta yega 33.[16]

28 – Diestres caso a keda raporta, e cantidad mas grandi te cu awor. No a duna detaye di e origin di e casonan. E total ta suma 46.[17]

29 – Solamente cuater caso nobo, cu ta haci e total 50. Ta asumi cu medidanan publico desde 15 di maart ta cuminsa duna efecto. Inicialmente e casonan a suma seis, pero dos resultado positivo tabata falso.[18]

30 – No tin caso nobo.[19]

31 – Cu cinco caso extra awe, tin 55 caso positivo na Aruba. Cuater caso ta hospitalisa, di cual uno ta den cuido mediano y uno den cuido intensivo (ICU).[20] Segun cifra di DVG casi mitar di e casonan, esta 25, a contagia localmente.

April 2020[editá | editá fuente]

2 – Merdia gobierno ta actualisa e cifra cu cinco caso mas, cu ta haci e total 60. Loke ta remarkable ta cu e cifra di recuperacion sinembargo a keda na uno.[21]

3 – Dos caso nobo ta wordo raporta, cu ta haci e total 62. E cantidad di pashent hospitalisa cu coronavirus a bira 9.[22]

4 – Casonan positivo di coronavirus a subi cu dos. Aruba tin en total 64 caso awor. E rumor cu a constata 40 caso na Savaneta a keda desmenti pa DVG.[23]

5 – No tin caso nobo.

Horacio Oduber Hospital (2007)

6 – Ta raporta un aumento di 7 caso positivo pa un total di 71. Dies caso ta hospitalisa, di cual 3 den cuido intensivo (ICU) y shete den isolacion. E casonan di recuperacion a subi cu uno y ta jega awor na dos caso recupera.[24] Minister di salubridad, Dangui Oduber, ta coregi declaracion di DVG, esta cu Aruba su strategia no ta dirigi riba alcanza imunidat di grupo, sino pa test mas y mas y pa identifica casonan positivo trempan, isola nan y percura pa contact tracing.

7 – Aruba a haya 2 caso acerca pa un total di 74 caso positivo di coronavirus. E cantidad di persona recupera a aumenta di 2 pa un total di 14.[25] Gobierno di Aruba ta fortifica e medida di shelter in place pa e fin di siman Santo. E cambio ta dirigi riba Bierne Santo y diadomingo Pasco Grandi y ta encera cu e dos dianan aki, tur lugar ta cera, cu excepcion di lugar di restaurant pa take away, drive thru y delivery, pomp di gasolin, dokter y botica. Ademas no ta permiti pa bay laman riba e dos dianan aki y tampoco no ta permiti pa forma grupo di 4 of mas hende, incluso si ta trata di miembronan di famia.[26]

8 – Departamento di salud (DVG) ta raporta 3 caso nobo pa un total di 77 caso. Den cuarentena tin 349 hende.[27]

9 – Diahuebs ta raporta cu tin 5 caso positivo extra di coronavirus cu a bin acerca pa un total di 82 caso. Mientrastanto 6 persona mas a recupera pa un total di 20 recupera.[28] Minister di enseñansa Rudy Lampe ta notifica e cu scolnan lo keda cera un 5 siman mas y ta habri tentativamente dia 11 di mei 2020. E decision aki ta bira e di 4 prolongacion relaciona cu coronavirus. E ultimo prolongacion tabata di dia 31 maart te dia 20 di april, esta despues di Paasvacantie.[29]

10 – Casonan positivo di coronavirus a subi cu 4 pa jega na 86 caso positivo. Casonan recupera a subi cu 7 pa jega na un total di 27 caso.

11 – Cu 6 caso extra awe, tin 92 caso positivo na Aruba. Mes momento ta raporta cu dos caso a recupera cu ta haci e total 29 caso recupera. Ta keda total 63 persona activo cu e virus, di cual 9 ta den hospital unda cu 3 ta den ICU.[30] Horacio Oduber Hospital, e unico hospital na Aruba, a aumenta su cuido intensivo di 6 cama pa 21. Diasabra 12 unidad pa ICU completo cu mas ekipo medico y remedi a yega Aruba como donacion di Hulanda. Cu esaki e capacidad di ICU a bira 33 cama.[31] Aruba a keda su desapunta cu e ayudo di emergencia di Hulanda. Mientras a pidi pa 1.3 biyon florin pa cubri e gastonan di e coronacrisis, Aruba a hanya un fiansa di solamente 42.8 miyon florin. Prome ministro Wever-Croes a declara di ta aprecia e gesto di un fiansa, pero no ta di acuerdo cu e suma como e isla ta depende grandemente di turismo.[32]

12 – No tin caso nobo di contagio. Tres caso mas a recupera pa un total di 32 caso recupera y 60 caso activo.[33]

14 – Desde 11 di april no tin caso nobo di contagio.[33] Den un briefing fiscal Yolanda Pronk di Ministerio Publico ta anuncia cu desde dia 21 di maart tabatin 355 caso di detencion cu a ricibi multa di 1.000 florin pa violacion di e toque de queda di 9.00 'or anochi te 6.00 'or mainta. Mayoria di e multanan, esta 305 caso, no ta paga. Casonan cu no cumpli cu e pago dentro di 2 siman di tempo ta corre e riesgo cu nan ta bay dilanti huez. Riba peticion di fiscal juez lo por duna un aumento di e multa y si despues ainda no paga un castigo di 20 dia di prizon.[34]

15 – Diarason marduga Aruba a conoce su prome morto a consecuencia di coronavirus.[35] Aki ta trata di un señora di 79 aña kende tabata interna pa 15 dia caba den hospital y cu a test positivo. Pa final di dia tabatin un di dos morto, un persona di 39 aña cu a fayece mas prome, y cual su virustest despues di morto a bin resulta positivo.[36] E cifranan ta totalisa 94 caso positivo, 39 recupera, 53 caso activo y 2 morto.[37] Anochi gobierno ta anuncia prolongacion di e medidanan di "toque de queda" y "shelter in place" te 28 di april. E toque de queda ta na vigor desde 21 di maart y e shelter in place desde 29 di maart. Ambos mester a vence diadomingo awor, 19 di april, pero mirando e situacion di aumento di caso y e comportacion di hende esaki no ta duna pa suavisa e medidanan aki. [38]

16 – Ta raporta un caso extra pa un total di 95 caso positivo di coronavirus.

17 – Cu un caso nobo ta yega na 96 caso positivo, mientras e casonan recupera a aumenta cu 4 pa yega 43 caso. Hefe di Dienst Besmettelijke Ziekten (DBZ), Sharline Koolman, ta declara cu Aruba no ta cla pa cuminsa lanta restriccionan pa cu coronavirus. Esaki ta debi cu Organisacion di Salud (WHO) ta pone 6 condicion cu un pais mester cumpli cu ne prome. For di e 6 puntonan, Aruba tin ‘problema’ cu por lo menos dos y un di nan ta completamente dependiente na comportacion di comunidad Arubano.[39] Por a nota cu tin mucho hende ainda riba caminda durante e shelter in place.[40]

19 – E total di caso a subi uno pa yega 97. Casonan recupera ta aumenta te na 49. Gobierno ta prolonga un biaha mas e lockdown aereo te 31 di mei 2020. E lockdown aki na vigor desde 16 maart 2020 mester a vence 19 di april 2020. Exclui ta residentenan legal di Aruba cu kier regresa. No tin restriccion pa pasaheronan cu ta bandona Aruba ni tampoco pa tripulante di aeroliña.[41]

20 – Durante un briefing premier Evelyn Wever-Croes a presenta un structura amplio pa carga e trabounan pa e fase di recuperacion economico. Ta trata di un comision di recuperacion y inovacion (Commissie herstel en innovatie Aruba), consistiendo di un stuurgroep mixto cu lo guia e proceso y cu ta raporta directamente na premier. Tambe lo institui un "think tank" cu varios persona prominente den comunidad y diferente comisionnan special.[42]

21 – Cifranan di caso positivo a keda sin cambio, esta 97, di cual 51 a recupera, 44 ta activo y dos morto. A raiz di e situacion nobo Aruba Airport Authority N.V. (AAA) a prepara un "plan di 3 etapa" pa baha gasto di personal pa salvaguardia continuidad di e aeropuerto y empleo di tur trahador. E prome etapa ta bay na vigor dia 1 di mei 2020 y ta encera cortamento cu 10% di e salarionan di e 10 miembronan di leadership team incluyendo e CEO y eliminacion di nan incentivanan.[43]

22 – Aruba ta registra su di 100 caso positivo di coronavirus, ora cu a raporta 3 caso nobo. Mes momento 17 caso a recupera pa un total di 68 caso recupera. Casonan activo ta awor 30.[44]

23 – Riba gasto di Hulanda a yega Aruba for di Miami un grupo di 21 enfermero Mericano specialisa den cuido intensivo pa asina reforsa e personal di hospital despues cu a amplia e ICU-capacidad te 33 cama. E grupo lo keda pa 90 dia of mas si ta necesario. Como den e grupo di 81 profeshonal di cuido cu a bay Corsou un persona a test positivo, a manda mesora e grupo di 21 den cuarentena y a test nan. Tur 21 a test negativo, pero lo keda den cuarentena y lo test tur atrobe otro siman. [45] Debi na e caso positivo di e grupo di Corsou Hulanda ta dicidi dia 24 di aprel pa manda tur dos grupo Merka bek.[46]

24 – Gobierno Hulandes ta dicidi, basa riba e necesidad di gruponan den comunidad na islanan Aruba, Corsou y St Maarten y islanan BES cu ta sufriendo debi na e coronacrisis, pa duna 16.5 miyon euro na ayudo humanitario. Lo reparti e ayudo entre e islanan segun necesidad y esaki lo bay den forma di pakete di cuminda y otro necesidadnan.[47]

Barco di sosten logistico "Karel Doorman" saliendo di Den Helder pa Caribe dia 13 di april 2020

27 – Ta suavisa e orario di toque de queda entrante diamars 28 di april. En lugar di 9’or di anochi te cu 6’or di mainta esaki ta vigente desde 10’or di anochi te cu 5’or di mainta. Desde su inicio dia 21 di maart no tabatin anochi cu no tabatin violacion di e toque de queda. E cantidad mas grandi di detencion riba un anochi tabata 45 y esun mas chikito tabata 2. Den e prome luna a detene y a duna multa na un total di 538 persona.[48][49]

28 – Desde 22 di april no a registra caso nobo di contagio. E conteo ta 100 caso positivo, 73 caso recupera y 2 morto. Mientrastanto a test 1626 persona pa coronavirus.[49]

29 – Zr. Ms. Karel Doorman ta yega Aruba pa duna asistencia logistico riba control di frontera, y orden publico. E bapor ta ekipa tambe cu facilidad medico pa yuda e cuido medico pa casonan no relata na COVID. E bapor di Marina Real lo permanece den e region Caribe pa 3 luna como parti di ayudo di sosten pa e gobiernonan di e seis islanan di Reino riba nan peticion.[50]

Mei 2020[editá | editá fuente]

3 - Pais Aruba a haya un di dos fiansa di Reino. E ta trata di un suma di 49.5 miyon florin sin pago di interes. Cu e fiansa aki Gobierno por brinda comercio yudansa pa medio di subsidio salarial pa asina mantene cuponan di trabou y evita un crisis socio-economico debi na e crisis di COVID-19. E subsidio lo ta un suma di 950 pa trahador. [51] E Fondo Asistencia Social di Emergencia (FASE) ta tene cuenta cu 37.000 trahador lo por keda afecta, di cual 25.000 trahador door di caida di entrada fo'i turismo.[52]

5 – Ta registra un caso di contagio nobo despues di test un persona cu ya tabata den cuarentena pa basta dia. Despues cu Aruba a keda 13 dia sin cambio riba 100 caso, e cifra total di caso positivo ta yega 101 y di casonan recupera 82.[53]

7 – Ta notifica cu un caso di COVID-19 a fayece, yegando na un total di 3 caso. Tin 101 caso di contagio, di cual 89 a recupera.[54]

12 - Den un programa televisa na Hulanda, ‘Samen een koninkrijk’, Jandino Asporaat ta recauda mas di €1 miyon pa pakete di cuminda pa esnan cu ta desampara na Kòrsou, Aruba y Sint Maarten.[55]

15 - Despues cu Aruba a bay di acuerdo cu e condicionnan di e fiansa, Hulanda a aproba e di tres ‘zachte lening’ pa Aruba di 113.3 miyon florin pa e periodo di 15 di mei pa 3 di juli. E placa aki ta destina pa e proyectonan di FASE, subsidio di salario (49.4 miyon) y cierto gastonan di Gobierno (63.9 miyon). E ta un fiansa sin interes, mescos cu e dos promenan, cu no mester wordo paga prome cu 1 di mei di aña 2022. E condicionnan ta ensera entre otro bahamento di gasto di AZV (5 miyon), cortamento di salario di parlamentario y minister (25%) y elimina indexering y tambe di empleado publico (12.5%) y elimina indexering y introduccion di un plafond pa salario maximo di funcionarionan halto den sector publico y semi-publico di 130% di salario di prome ministro (asina yama WEVER-CROES-norm).[56]

17 - Ta anuncia inicio di e di dos fase di apertura ya cu 26 dia a pasa sin transmision di e virus. Entrante dialuna 18 di mei ta keda cancela e medidanan di shelter in place, samenscholing y limitacion di e candidat di hende den un establecimento. Bar, spa y casino ta keda sera y eventonan publico tampoco por tuma lugar. Scolnan ta preparando pa habri di 25 di mei, mientras e fecha ey tambe creshnan y traimerdia lo por cuminsa opera y restaurantnan lo por habri pa sirbi cuminda den patio pafor.[57]

27 - Entrante prome di juni ta duna inicio na e di tres fase di apertura, cual ta ensera cu por habri bek lugarnan di lotto/catochi (te 6’or y mei di anochi), restaurantnan parti paden, koffiehuis, bar (te 10’or di anochi) y tambe spa y massage parlours.[58]

28 - Minister Dangui Oduber ta anuncia riba su pagina di Facebook cu Aruba ta ""COVID-19 free". Di e 101 caso positivo, sacando afor e tres morto, tur a recupera, di otro banda tin ainda 158 persona cu ta den cuarentena y cu potencial pa haya e sintoma.[59]

Grafico di e prome ola[editá | editá fuente]

Cantidad di casonan activo di contagio den curso di tempo (12 maart 2020—29 mei 2020)

Juni 2020[editá | editá fuente]

Borchi pa alerta turista di e reglanan di corona na Aruba

10 - Prome minister Evelyn Wever ta anuncia cu ta habri frontera di Aruba gradualmente: entrante 15 di juni pa Corsou y Bonaire; prome di juli pa Europa, Canada y resto di Caribe cu excepcion di Haiti y Republica Dominicana y 10 di juli 2020 pa Merca.[60]

Augustus 2020[editá | editá fuente]

3 - Ta anuncia 5 caso positivo di COVID-19 cu ta transmision local. E total di caso positivo registra ta suma 124.

4 - Ta bolbe registra 5 caso mas di transmision local.

5 - DVG ta escala su capacidad di test y registra 39 caso positivo. E cantidad di caso activo awor ta bira 56, di cual 49 ta transmision cu a tuma lugar localmente. Localidadnan di contagio tabata un nightclub y bar den zona turistico y un gym. Relaciona cu e brote explosivo di casonan positivo di COVID-19 Gobierno di Aruba ta anuncia algun medida ‘nobo’. Entrante inmediato, tur bar, rumshop y nightclub tin cu cera nan porta te proximo aviso. Ademas, mondkapje a bira obligatorio ora ta haci uso di transporte publico y ta bishita establecimentonan local. Tambe ta prohibi fiesta na cas priva y samenscholing cu mas cu 4 hende. Di nobo lo para bishita na casnan di grandi te proximo aviso.[61]

6 - Ta confirma un aumento drastico di 92 caso nobo riba un solo dia, elevando e cantidad di caso activo na 146. E total caso di contagio ta 263, di cual 13 tabata no residente.[62] Bonaire y Corsow ta cera frontera cu Aruba.

7 - Cu total di 133 caso positivo di 1060 test haci ta bolbe registra un record nobo pa e cantidad di casonan positivo di COVID-19 riba un solo dia.[63]

8 - Ta registra 113 caso di contagio nobo; 105 ta residente y 8 ta turista. Hulanda ta emiti un conseho negativo di biahe pa Aruba debi na aumento drastico di casonan positivo di COVID-19 di e ultimo dianan. Mester evita biahe no esencial pa e periodo aki y esnan cu bolbe Hulanda for di Aruba awor, ta wordo seriamente conseha pa bay den cuarentena di dos siman.[64] Merca tambe a duna un conseho negativo di biahe pa Aruba for di algun dia prome.

9 - E cantidad di caso ta bolbe baha te na 54 caso positivo for di un total 921 test. Tur 54 caso ta residente di Aruba. Casonan positivo ta na 563 total, di cual na e momento aki 446 ta activo y 114 recupera. Tin 3 caso cu a fayece.

11 - DVG ta anuncia 87 caso positivo nobo mientras un dia anterior esaki tabata 67. Cu esaki Aruba tin 717 caso positivo, for di 13 di maart pa awor. Di e total di 717 caso 600 ta activo y 114 a recupera mientras 690 ta persona local y 27 ta bishitante.[65]

20 - Ta suma 1027 caso activo, locual ta representa mas o menos 1% di e poblacion Arubano. Pa motivo di e aumento di casonan positivo ta dicidi pa pospone e comienzo di aña escolar te dia 3 di september.

25 - E 290 tests haci un dia prome ta resulta den 42 caso positivo. Desde maart e total di casonan positivo ta 1670; casonan recupera ta 565 y casonan di morto ta 8. Di e 1097 caso activo actualmente tin 24 persona hospitalisa; di cual 7 den unidad di cuido intensivo.

September 2020[editá | editá fuente]

9 - Segun DVG a wordo registra 142 caso positivo den un solo dia, un record nobo desde inicio di e pandemia na Aruba. Tur caso nobo ta residente. E total di caso di contagio ta 2730, caso recupera ta 1351 y caso di fayecimento relata na COVID-19 ta 15. E total di caso activo ta 1364, mientras na HOH tin 38 persona interna di cual 11 ta den cuido intensivo y 27 ta isola riba piso general.

18 - Ta amplia e toque de queda cuminsando desde 22:00 te 05:00 ora.

Oktober 2020[editá | editá fuente]

7 - E toque de queda ta wordo sauvisa di nobo pa 24.00 (mei anochi) te 05.00 ora.

November 2020[editá | editá fuente]

13 - Despues di lunanan di negociacion riba e condicionnan Aruba ta firma un convenio cu Hulanda cu ta ensera un fiansa di 209 miyon florin na sosten di liquides.[66]

Grafico di e di dos ola[editá | editá fuente]

Cantidad di casonan activo den curso di tempo (28 juni 2020—30 november 2020)

Januari 2021[editá | editá fuente]

7 - E medidanan cu a bay na vigor na december a keda prolonga te 31 di januari 2021 pa motivo di e aumento continuo di e cantidad di casonan. Esaki ta conta tambe pa e toque de queda di 23.00 pa 05.00 ora. [67]

25 - Presencia di e variante Britanico di COVID-19 a keda registra. Ta trata di un residente cu no a biaha.

28 - E prome turista ta fayese di corona na Aruba, esaki ta trece e total di casonan fatal na 58 persona. E edad promedio di esnan cu a fayece ta 64 aña.[68] E total di casonan activo ta suma 406.

Februari 2021[editá | editá fuente]

6 - E toque de queda ta keda na vigor y ta wordo suavisa desde mei anochi en bes di 23.00 ora. Tiendanan tambe por keda habri un ora mas te 23.00 ora. Den restaurante 6 en bes di 4 persona mag sinta na mesa pafor. Paden e maximo di 4 persona pa mesa ta keda na vigor.[69]

10 - Ta descubri un di dos variante di e coronavirus, esta e variante California-West Coast. Di esaki a keda constata tres caso di contagio.[70] Aruba Hotel & Tourism Association (AHATA) ta raporta cu e ocupacion hotelero tabata 25% na januari 2021, mientras cu na december 2020 e tabata 35%. Compara cu januari 2020 e grado di ocupacion na januari 2021 a baha cu 67.4%.[71]

11 - Un turista cu a test positivo a hanya un but di USD 500 pa violacion di e isolacion obligatorio. Desde maart ya siete turista a ricibi un multa.[72]

Test center den zona turistico di Palm Beach

14 - A ehecuta 998 tests, di esaki 96 persona tabata residente. Desde inicio di e crisis a ehecuta 98.257 tests, di cual 59.256 na Aeropuerto Internacional Reina Beatrix. A constata 13 caso positivo nobo. E cantidat total di casonan activo ta 278, cantidad di fayecido relaciona cu Covid-19 ta keda 68. Na hospital tin un total di 17 persona interna di cual 5 ta den cuido intensivo. Edad promedio di esnan ingresa pa extra cuido ta 63 aña.[73]

16 - Cu vuelo di KLM for di Schiphol a yega Aruba e prome lote di vacuna contra COVID-19. E lote ta trata di casi 11.700 vacuna di marca Pfizer. [74] A registra un morto mas y 23 caso nobo di contagio, di cual 6 ta no-residente. Casonan activo ta 261, cantidad di fayecido ta aumenta na 69.[75] Mediante video Rei Willem-Alexander a kombersá ku gobernador Boekhoudt tokante e ultimo desaroyonan di e virus riba e isla.[76]

17 - E prome vacunanan ta wordo duna na sector medico. Ta programa pa 11.700 persona keda vacuna den e proximo 2 siman y mei. Den parti caribense di Reino Hulandes Aruba ta e prome isla pa start cu vacunacion, banda di ta e isla mas afecta pa e coronavirus. Segun CBS Aruba 7438 persona a test positivo pa Covid-19 desde maart 2020. Di esaki 7062 ta residente, igual na seis porciento di e poblacion Arubano. E 69 caso di fayecimiento ta representa casi un porciento di e cantidad di casonan di contagio. Mayoria di e casonan positivo tabata den e edad entre 25 pa 54 aña. Mayoria di e fayecidonan tabata riba di 75 aña di edad.[77]

19 - Ta registra un caso di morto y 46 caso nobo di Covid-19, di cual 14 ta no-residente.[78] Un dia prome e casonan nobo tabata suma 42 y tabatin un caso di morto. Casonan activo ta 286, cantidad di fayecido relaciona cu Covid-19 a aumenta na 71.

Maart 2021[editá | editá fuente]

7 - Tin 205 caso activo di COVID-19, di cual 17 ta turista. E cantidad total di morto ta subi na 77. Ta confirma e presencia riba e isla di e variante di Reino Uni y di Brasil di e virus.[79]

8 - Segun IMF den 2020 Aruba a conoce pa via di e pandemia e recesion mas pisa den su historia. E debe nacional a surpasa 2,5 biyon euro na 2020, cu ta igual na 117% di e producto nacional bruto. Dependiente pa 80% di e industria di turismo e economia a cay cu 25%. Ta prognotica pa 2021 un crecemento di 5%, debi entra otro na e bon capacidad pa test y perspectivanan pa vacuna.[80]

Huize Maristella na Savaneta

9 - A jega cu KLM e di dos lote di vacuna contra Covid-19. E lote ta consisti di 12.800 vacuna di marca Pfizer, cu ta 1000 vacuna mas cu e 11.800 cu tabatin biaha pasa. E prome lote a caba y awor ta cuminsa cu e di dos tanda di vacunacion pa e grupo cu ya a haya nan prome vacuna.[81] Tambe a cuminsa cu vacunacion di e personal y habitantenan di cas di cuido "Huize Maristella" na Savaneta.

10 - Pa di dos dia sigui ta raporta 50 caso nobo di Covid-19. E total di casonan activo ta 221, cantidad di fayecido relaciona cu Covid-19 ta 77.Tin 22 persona interna na hospital, di cual 10 ta den cuido intensivo.

12 - Segun Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) tin casonan di COVID-19 presente na Aruba den 4 diferente variante: e variante Britanico (50), Mexicano (6), California (4) y Brazil (1). Di e cuaternan, 2 tin atencion special debi na nan grado halto di contagio.[82]

Grafico di e di tres ola[editá | editá fuente]

Cantidad di casonan activo di contagio den curso di tempo (1 december 2020-presente)

Wak tambe[editá | editá fuente]

Link externo[editá | editá fuente]

Referencia[editá | editá fuente]

  1. Hende cu bin Aruba for di China mester haci checkeo medico prome, NoticiaCla, 2 februari 2020
  2. Dos caso di coronavirus na Aruba di cual un ta Arubiano, 24ora.com, 14 maart 2020
  3. Gobierno a introduci medida relaciona cu casonan positivo di coronavirus na Aruba, NoticiaCla, 13 maart 2020
  4. Enseñansa Aruba, Departamento di Enseñanza di Aruba, 21 maart 2020
  5. Curfew on Aruba starting March 21, 2020, Gobierno.aw - official government website, 19 maart 2020
  6. Official Aruba COVID-19 response website, 21 maart 2020
  7. "24 luchthavenmedewerkers uit voorzorg in quarantaine". Amigoe Aruba (Amigoe). March 20, 2020. 
  8. A subi di 5 pa 8 caso di localnan confirma cu Coronavirus, 24ora.com, 21 maart 2020
  9. CMB a reacciona tocante empleado cu a test positivo pa coronavirus, NoticiaCla, 23 maart 2020
  10. Aruba tin 3 caso nobo positivo di coronavirus, NoticiaCla, 23 maart 2020
  11. Aruba awor tin 17 caso positivo di coronavirus, NoticiaCla, 24 maart 2020
  12. Aruba awor tin total di 19 caso positivo pa coronavirus, NoticiaCla, 25 maart 2020
  13. Prensa ta permiti awor pa traha durante toque de queda tambe, NoticiaCla, 24 maart 2020
  14. Coronavirus (COVID-19) and Travel to Aruba, VisitAruba News, 26 maart 2020
  15. Entrante diadomingo, ciudadanonan ta prohibi pa sali di cas (shelter-in-place), NoticiaCla, 26 maart 2020
  16. Aruba su casonan positivo di coronavirus a bira 33, NoticiaCla, 27 maart 2020
  17. Cu 13 caso extra awe, tin 46 caso positivo di coronavirus na Aruba, NoticiaCla, 28 maart 2020
  18. Update: Cifra di caso positivo di coronavirus pa Aruba ahusta na 50, NoticiaCla, 29 maart 2020
  19. Aruba Covid-19 Information, Aruba Covid-19, 31 maart 2020
  20. Cuater pashent cu coronavirus ta hospitalisa, NoticiaCla, 31 maart 2020
  21. Aruba tin total di 60 caso positivo di coronavirus awor, NoticiaCla, 2 april 2020
  22. Cantidad di pashent hospitalisa cu coronavirus na Aruba a bira 9, NoticiaCla, 3 april 2020
  23. Casonan positivo di coronavirus a subi te na 64, NoticiaCla, 4 april 2020
  24. Aruba tin total di 71 caso positivo di coronavirus, NoticiaCla, 6 april 2020
  25. Aruba su casonan positivo di coronavirus a yega 74 total, NoticiaCla, 7 april 2020
  26. Minister Wever: Establecimento na Aruba mester cera pa dianan di fiesta, NoticiaCla, 8 april 2020
  27. https://www.noticiacla.com/news/18971, NoticiaCla, 8 april 2020
  28. Aruba ta conoce 5 caso nobo positivo di coronavirus, NoticiaCla, 9 april 2020
  29. Scol ta keda cera 5 siman mas na Aruba relaciona cu virus, NoticiaCla, 9 april 2020
  30. Casonan positivo di coronavirus pa Aruba a bira 92, NoticiaCla, 11 april 2020
  31. Ekipo adicional pa ICU y medicamento a yega Aruba, NoticiaCla, 11 april 2020
  32. Aruba and Curaçao not happy with the Dutch emergency aid loan, Curaçao Chronicle, 11 april 2020
  33. 33.0 33.1 Covid-19 Coronavirus, ArubaCovid19.org
  34. Overtreders avondklok op Aruba betalen boete niet, Leeuwarder Courant, 15 april 2020
  35. Oduber: Prome victima di coronavirus a haya complicacion, NoticiaCla, 15 april 2020
  36. Aruba ta conoce su di dos morto di coronavirus, NoticiaCla, 15 april 2020
  37. Twee coronadoden op Aruba, Antilliaans Dagblad, 15 april 2020
  38. Medidanan impone pa coronavirus prolonga te fin di april, NoticiaCla, 16 april 2020
  39. Aruba no ta parce di ta cla pa por lanta restriccion contra coronavirus,NotciaCla, 17 april 2020
  40. Comportacion riba caya durante Shelter in Place ainda ta laga di desea, NoticiaCla, 17 april 2020
  41. Gobierno a prolonga lockdown aereo te fin di mei, NoticiaCla, 19 april 2020
  42. Gobierno cu comision di recuperacion y inovacion pa atende coronavirus, NoticiaCla, 21 april 2020
  43. Aeropuerto ta corta salario di su hefenan debi na COVID-19, NoticiaCla, 21 april 2020
  44. Aruba a yega total di 100 caso positivo di coronavirus, NoticiaCla, 22 april 2020
  45. 21 experto den cuido medico a yega pa yuda Aruba, Awemainta, 24 april 2020
  46. Wever: Hulanda lo manda personal medico bek pa Merca, NoticiaCla, 24 aprel 2020
  47. Aruba ta haya parti di 16.5 miyon euro pa ayudo humanitario di Hulanda, NoticiaCla, 24 april 2020
  48. Orario di Toque de Queda ta ‘suavisa’ entrante diamars, NoticiaCla, 27 april 2020
  49. 49.0 49.1 Aruba versoepelt de avondklok, LC.nl, 28 april 2020
  50. Zr. Ms. Karel Doorman a yega Aruba como parti di ayudo di sosten, NoticiaCla, 29 april 2020
  51. Maduro: Fiansa haya di Reino ta pa mantene trahadonan na trabou, NoticiaCla, 3 mei 2020
  52. Maduro: E ayudo pa yuda comercio ta pa mantene trahador na trabou cu pago di salario, NoticiaCla, 27 april 2020
  53. Aantal coronabesmettingen op eilanden stijgt nauwelijks, DolfijnFM, 6 mei 2020
  54. Aruba a conoce e di tres morto di COVID-19, NoticiaCla, 7 mei 2020
  55. Two million guilders for food aid, Curaçao Chronicle, 12 mei 2020
  56. Hulanda a aproba fiansa pa Aruba di 113.3 miyon florin, NoticiaCla, 15 mei 2020
  57. Fase 2 di Aruba su recuperacion ta inicia dialuna 18 di mei, Noticiacla, 17 mei 2020
  58. https://www.noticiacla.com/news/19443 Dialuna Lotto, restaurant paden, bar y spa’s por habri atrobe], NoticiaCla, 27 mei 2020
  59. Oduber: Aruba ta COVID free awo cu ultimo pashent a test negativo, NoticiaCla, 28 mei 2020
  60. https://caribischnetwerk.ntr.nl/2020/06/10/aruba-begint-maandag-haar-grenzen-te-openen/ Aruba begint maandag haar grenzen te openen], Ret Karibense, 10 juni 2020
  61. Premier Wever: Ta cera tur bar, rumshop y nightclub na Aruba entrante awe, NoticiaCla, 5 augustus 2020
  62. Wever: E total di caso positivo di COVID-19 pa awe so ta 92!, NoticiaCla, 6 augustus 2020
  63. Aruba a registra 119 caso nobo positivo di COVID-19 riba diabierna, NoticiaCla, 7 augustus 2020
  64. Hulanda cu conseho negativo di biahe pa Aruba, NoticiaCla, 8 augustus 2020
  65. DVG ta anuncia 87 caso positivo nobo, 24ora.com, 11 augustus 2020
  66. Overeenkomst Aruba meer dan lening, Antilliaans Dagblad (16 november 2020)
  67. Escalacion di Medidanan, Aruba Covid-19 (7 januari 2021)
  68. Aruba awe a registra e prome turista cu a muri di Covid19, NoticiaCla (28 januari 2021)
  69. Liveblog, Nos.nl
  70. Aruba vindt twee coronaviarianten, Koninkrijk.nu (10 februari 2021)
  71. AHATA: 2021 a cuminsa cu 67% perdida den ocupacion di hotel, NoticiaCla, 10 februari 2021
  72. [https://nederlands.24ora.com/2021/02/11/positief-geteste-toerist-krijgt-500-dollar-boete/ Positief geteste toerist krijgt 500 dollar boete], 24ora.com (11 februari 2021)
  73. Coronabesmettingen op Aruba, Bonaire en Curacao, Aruba.nu (15 februari 2021)
  74. Prome cargamento di vacuna pa Covid19 ta yega Aruba awe, NoticiaCla (16 februari 2021)
  75. Aruba a registra un morto mas y 23 caso nobo di Covid19, NoticiaCla (16 februari 2021)
  76. Koning spreekt met gouverneurs Aruba en Curaçao, Curacao.nu (16 febrüari 2021)
  77. [https://nu.cw/2021/02/17/aruba-zwaar-getroffen-door-corona/ Aruba zwaar getroffen door corona[, Nu.cw (17 februari 2021)}}
  78. Aruba a registra morto #71 y 32 caso positivo local nobo di Covid19, NoticiaCla (19 februari 2021)
  79. Testresultaten afgelopen weekend op Aruba, Bonaire en Curaçao, Curaçao.nu (8 maart 2021)
  80. "Diepste recessie" ooit voor Aruba, Aruba.nu (8 maart 2021)
  81. E di dos batch di vacuna contra Covid19 a yega Aruba, NoticiaCla (10 maart 2021)
  82. RIVM: Tin 4 diferente variante di Covid19 presente na Aruba, NoticiaCla (13 maart 2021)