Jump to content

Movemento di hende muhe

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
Movemento di hende muhe
Supkategoria disocial movement, political movement Editá
Parti difeminismo Editá
Fecha inisial1832 Editá
Has goalwomen's rights Editá

E movemento di hende muhe, tambe conoci como movemento feminista, ta un movemento social cu ta aspira pa igualdad di derecho y di posicion den comunidad pa hende muhe. Ta referi na dje tambe como e 'emancipacion di hende muhe'.[1]

Den e mundo occidental e movemento tabata particularmente activo durante e prome, di dos y di tres ola feminista. Durante e prome periodo, entre fin di siglo 19 y comienso di siglo 20, a lucha specialmente pa e derecho di voto pa hende muhe, pero tambe pa su admision na enseñansa universitario.

Principalmente e di dos periodo ta ser referí na dje como e movemento di hende muhe. E di dos ola aki a tuma luga durante añanan 60, 70 i 80. Esaki tabata parti di un cambio social mas amplio despues di Segundo Guera Mundial. E introduccion di enseñansa obligatorio den hopi pais occidental a significa cu hende muhe a haya mas oportunidad, mientras cu e electrificacion di e hogar a cuminsa entre e dos gueranan mundial. Aparato di cas por a wordo traha suficientemente chikito, haciendo tareanan di cas mas facil y menos largo. Cu e introduccion di automatisacion y e crecemento di e sector di servicio, e cantidad di trabou cu no ta rekeri forsa fisico a aumenta.

Aunke e posibilidadnan a crece, esaki no tabata nifica cu e cultura tabata cla pa esaki. Prome cu e revolucion industrial, e famia completo tabata un unidad di produccion, na cual muhe y yiunan tabata contribui. Esey tabata e caso tambe na cuminsamento di industrialisacion, pero e casonan di explotacion a pone limite riba e uzo di mucha. Un prosperidad cu tabata crece a permití cu mas y mas hende muhe tambe a sali for di e sistema di fabrica y gradualmente e modelo di kostwinner a surgi den e comunidad cu un enfasis grandi riba e diferencianan, basa riba naturalesa, entre muhe y homber. E muhe casa mester a dedica su mes completamente na su famia y su hogar. Ivan Illich (1926-2002) a yama e trabou aki shadow work y a bisa cu solamente danki na e existencia di esaki trabou paga tabata posibel. Inicialmente no tabatin exclusion, ya cu ainda tabatin un necesidad economico pa muhe y mucha traha. Sinembargo, gradualmente, hende muhe a keda mas y mas exclui. Tin biaha esaki tabata implicito, pero tambe den forma explicito, manera e prohibicion di trabou pa hende muhe casa den servicio publico na Hulanda te na 1957 y na Antias Hulandes te 1975, ora a aproba e cambio di Landsverordening Materieel Ambtenarenrecht (LMA).[2]

Simone de Beauvoir
Betty Friedan

Sinembargo, cu e desaroyo di e sociedad di consumidor, desaroyo individual a bira gradualmente mas importante. Asina a surgi un cultura di hubentud cu a oponé su mes hustamente contra e generacion di edad mayo. E structura di e norma y balornan cu tabata existi no a disparce mesora, pero for di e momento ey nan a wordo pone den discusion. Autoridad no tabata un cos natural mas, sino mas bien dependiente di abilidad. Flowerpower, e estilo di bida hippie y uso liber di droga a wordo copia for di California, mientras cu e revolucion sexual a haci e moralidad sexual mas liber. E movemento femenista tambe tabata parti di esaki.

Un expresion tempran di esaki tabata e buki The Second Sex di 1949 di e filosofo y feminista Frances Simone de Beauvoir (1908-1986). El a bisa cu e posicion di hende muhe no a mehora for di e prome ola feminista y cu mester pone fin na e dependencia economico di hende muhe. Esaki lo beneficia hende homber tambe, pasobra segun De Beauvoir tur hende lo tin mas libertad den un mundo unda hende homber y hende muhe ta igual.

Na 1963 a publica The Feminine Mystique di Betty Friedan (1921-2006). Den esaki, entre otro, el a describi e biramento bobo cu segun e tabata resulta regularmente for di e bida di ama di cas, e sindroma di ama di casa. E buki tabata un exito rotundo y ta considera e inicio di e movemento femenista. Sinembargo, den e añanan di 1990 e movemento aki a disparce casi completo.

Apesar cu participacion laboral y nivel di enseñansa di hende muhe a subi hopi awendia, hende muhe ainda tin atraso riba e mercado laboral.

Mira tambe[editá | editá fuente]