Antias Hulandes

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.



Antias Hulandes
Nederlandse Antillen
Bandera di Antias Hulandes Eskudo di Antias Hulandes
Bandera Eskudo
Himno: Himno sin título
Lokalisashon di Antias Hulandes
Kapital Willemstad
Siudat mas grandi Willemstad
Idioma(nan) ofisial Hulandes, Papiamentu, Ingles
Forma di gobernashon Demokrasia parlamentario
Monarkia konstitushonal
Reina Beatrix
Frits Goedgedrag
Emily de Jongh-Elhage
País den Reino Hulandes
Statuut

15 di desèmber 1954
Area
 - Total
 - Awa (%)
 
800 km² 
n/a
Poblashon 2005
 - Aproksima
 - Densidat
 
183.000 
229/ km² 
Moneda Florin (Gulden) (ANG)
Zona di tempu (UTC-4)
TLD di internet .an
Kódigo pa yama +599

Antias Hulandes òf Antias Neerlandes (na hulandes: De Nederlandse Antillen), tabata for di 15 di desèmber 1954 te 10 di òktober 2010 un país den Reino Hulandes. Inisialmente e tabata konsistí di 6 isla i for di 1986 di 5 isla karibense despues ku Aruba a atkirí su status aparte. E islanan di Antias Hulandes tabata konsistí na nan lugá di dos grupo di isla den Laman Karibe ku ta forma parti di Antias Menor: e islanan di Sotavento i e islanan di Barlovento (Isla'riba). Na 2010 Kòrsou i Sint Maarten a bira paísnan autónomo den Reino Hulandes i Saba, Sint Eustatius i Boneiru a bira munisipio spesial hulandes. E ekonomía di e islanan ta dependé primordialmente di turismo i petroleo.

Historia[editá | editá fuente]

E spañónan a deskubrí i tabata e proménan pa establese nan mes riba e islanan (pa abou: Alonso de Ojeda, 1499; pa ariba: Cristóbal Colón, 1493). Den e siglo 17, e West-Indische Compagnie a konkistá e islanan e a uza nan komo base pa negoshi di katibu. Esaki tabata abolí na aña 1863.

Na aña 1954, e islanan tabata promoví di kolonia pa parti di e Reino di Hulanda komo un estado asosiá. Aruba tabata parti di Antias te ku 1986, ora el a haña "status aparte" i a bira un parti apart den e reino.

Polítika[editá | editá fuente]

E hefe di estado tabata e rei di Reino Hulandes, ku den Antias ta representá pa un gobernador. E gobernador tambe ta na kabes di e gobièrnu lokal, i huntu ku e ministernan ta forma parti di e poder ehekutivo di gobièrnu.

E kurpa legislativo tin dos parti. Delegashonnan di e islanan ta representá den e gobièrnu di Antias, pero kada isla tin su mes gobièrnu insular ku ta goberná riba un base diario.

Disolushon[editá | editá fuente]

1rightarrow blue.svg Mira artikulo prinsipal: Disolushon di Antias Hulandes''

Den 2004 un komishon di e gobièrnunan di Antias i di Hulanda a reportá riba e futuro di e Antias Hulandes. E komishon a avisá un revishon di e Statuut pa e Reino Hulandes pa desolvé e Antias Hulandes.

Kòrsou i Sint Maarten lo forma dos estadonan asosiá nobo. Boneiru, Saba i Sint Eustatius lo bira parti di Hulanda komo isla di reino. Riba 28 di novèmber, 2005, e gobièrnu hulandes a yega na un akuerdo ku e gobièrnunan di tur e islanan, ku lo hasi tur lokual e komishon a konkluí realidat pa yüli 2007.

Islanan[editá | editá fuente]

E dos grupo di islanan di Antias Hulandes ta:

Geografia[editá | editá fuente]

Mapa di Antias Hulandes

E islanan pa ariba tur ta di orígen volkániko i tin hopi seru, ku no ta laga hopi lugá pa agrikultura. E islanan pa abou ta di orígen mesklá, di volkan i di koral. E punto mas haltu ta Mount Scenery, 862 meter, na Saba. Esaki ta e punto mas haltu den henter Reino Hulandes tambe.

Ekonomia[editá | editá fuente]

Turismo, transportashon di petroleo i refinamentu di zeta (na Kòrsou), i tambe negoshinan "offshore" ta forma gran parti di e ekonomia di e islanan. E islanan tin un bon ganashi per capita i un bon infrastruktura kompará ku otro país den e region. Kasi tur karga (kapital i pa konsumidó) ta importá, gran parti di esaki ta di Venezuela, Merka, Mexico i Hulanda, ku ta provee e islanan ku sen tambe. Tera inadekuado i insufisiente awa ta hasi e desaroyo di agrikultura difisil. E florin antiano tin un balor fihá na e dollar merikano (1,79:1).

Demografia[editá | editá fuente]

Mayoria antiano ta desendiente di kolonistanan europeo i di katibu afrikano ku tabata importá i bendí aki di siglonan 17 pa 19. E sobrá di e poblashon a bini di otro isla den Karibe, Amérika latino, ost Asia i di otro parti di mundu.

Papiamentu ta e idioma dominante na Kòrsou i Boneiru (i tambe Aruba). E idioma krioyo aki a forma di hulandes, spañó, ingles i português.

Ingles ta e idioma mas komun riba e islanan pa ariba (St. Maarten, Saba i St. Eustatius). Spañó ta birando e di dos idioma riba e islanan pa ariba, mas tantu na St. Maarten.

Maske e idioma ofisial ta hulandes, e gobièrnu antiano ofisialmente ta rekonosé e uzo di ingles i papiamentu. Tambe, maske e legislatura ta na hulandes, diskurso den parlamento ta na ingles òf papiamentu.

Gran parti di e poblashon ta kristian, mas tantu katóliko. Kòrsou tambe tin un minoridat hudiu ku ta desendiente di un grupo di hudiu Sefardí ku a bini di Amsterdam i Brazil na aña 1654.

Den e último dékadanan, hopi antiano hóben i eduká a emigrá pa Hulanda, ku ta laga e islanan ku un problema sosial-ekonomiko grandi. Sinembargo, den último añanan, hopi hende di Repúblika Dominikano, Haiti, Karibe anglofóniko i Colombia a imigrá pa Antias.

Kultura[editá | editá fuente]

E orígennan di e populashon i unda e islanan ta situá ta duna Antias un kultura mesklá. Turismo i un presensia dominante di e media merikano a yuda e influensia merikano krese. Mes kos ku otro país den Karibe i Amérika latino, riba tur e islanan, Karnaval ta un evento importante.

Linknan eksterno[editá | editá fuente]


 
Antias Hulandes
Bandera di Antias Hulandes
Islanan grandi: Boneiru | Kòrsou | Saba | Sint Eustatius | Sint Maarten
Islanan chikitu: Klein Bonaire | Klein Curaçao | Green Island

Reino Hulandes