Haematoxylum brasiletto

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Palu di brasia
Nomber kòrtikuH. brasiletto Editá
Nòmber sientífikoHaematoxylum brasiletto Editá
Kategoria taksonómikoespesie Editá
Takson superiorHaematoxylum Editá
IUCN conservation statusLeast Concern Editá
GRIN URLhttps://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=18173 Editá

Haematoxylum brasiletto (Brazil na Aruba, Brasia na Boneiro y Corsou)[1] ta un mata tropical cu ta pertenece na e famia Fabaceae.

Descripcion[editá | editá fuente]

Similar cu un Kibrahacha, e Brazil ta floria, na troshi yen, cu flor geel y mayoria di biaha sin blachi.[2] Pa e motibo aki, e mata di Brazil por wordo confundi cu un Kibrahacha. E blachinan berde tin un rand lizo cu un largura di 1–3,5 cm y hunchura di 1–3,5 cm.[2] E fruta ta un baliña, bruin cla, chikito y plat, 6 cm largo y 1,5 cm hancho.[2] E takinan tin sumpiña chikito duro.[3]

Blachinan y flor geel di palo di Brazil.
Baliña (fruta) y semia di palo di Brazil.

Etimologia[editá | editá fuente]

Entre periodo di 1636–1792,[4] e mata di Brazil tabata cosecha y transporta pa Hulanda, unda e palo tabata wordo procesa den un rasphuis pa extrae pigment. E pigment tabata wordo usa pa tiña pania, asina e Hulandesnan a yama Brazil, Verfhout[3] (o Brasa den Latin pa su color cora).[4] Na Europa, solamente e hendenan rico por a cumpra paña di color briyante, traha cu tiña caro di medio oriente. Sinembargo, e produccion di e tiña Antiano tabata mas barata, asina el a bira posibel pa tambe tiña paña pa e hende comun.[4]

Ademas, e Hulandesnan tambe tabata yama e mata di Brazil, stokvishout. Stokvis ta un proceso comun pa seca pisca, por ehempel bacalou. Ora e palo ta fresco y corta e ta hole manera stokvis.[5]

Distribucion[editá | editá fuente]

Aruba[editá | editá fuente]

Districto di palo di Brazil (den cora) na Aruba (1828)

Segun e mapa di gezaghebber Johan F. W. Gravenhorst na aña 1828, e area di sero oost di Jamanota, costa sur di Sero Colorado te cu Barcadera, y un extencion pa nort alrededor di Franse Pas te mas o menos Santa Cruz a forma e 'districto di palo di brazil', cual gobierno tabata mantene un monopolio riba dje.[6]