Politica di Aruba
- E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.
Aruba, un pais di constitucion den Reino Hulandes, ta hiba un sistema di un pais representativo y parlamentario democratico, mediante e Prome Minister cu ta hefe di gobierno, y un sistema multipartidista. E poder ehecutivo (uitvoerende macht) ta wordo eherce pa e gobierno. E poder legislativo ta sinta den e gobierno y e parlamento. E poder hudicial ta independiente di e poder ehecutivo y esun legislativo. Aruba tin un autonomia completo den mayoria di ramo; algun excepcion ta: e defensa, relacion stranhero, y Corte Supremo. E constitucion, asina yama Staatsregeling van Aruba, a keda promulga na januari 1986.
Poder ehecutivo[editá | editá fuente]
E poder ehecutivo ta sinta den e funcion di gobernador, y e conseho di minister, consistiendo di e prome-minister y seis pa siete otro minister. E Gobernador di Aruba ta wordo nombra mediante un mandato di seis aña pa e monarca. E conseho di minister ta carga sosten di un mayoria di e miembronan di parlamento pa un periodo di cuater aña.
Organo | Nomber | Partido | For di |
---|---|---|---|
Rey | Willem-Alexander der Nederlanden | 30 april 2013 | |
Gobernador | Alfonso Boekhoudt | 01 januari 2017 | |
Prome Minister | Evelyn Wever-Croes | MEP | 17 november 2017 |
Poder legislativo[editá | editá fuente]
E poder legislativo (wetgever) of Staten ta wordo forma pa 21 miembro scohi pa voto popular directo pa un mandato di cuater aña. E lider di e partido politico cu ta gana e mayoria electoral usualmente ta wordo nombra prome minister. Aruba ta tene eleccion pa un legislatura pa un periodo de cuater aña basa riba representacion proporcional cu e derecho di vota universal for di 18 años di edad. Aruba tin un sistema electoral multipartidista, usualmente tin dos of tres partido fuerte y un di tres cu ta electoralmente exitoso.
Poder hudicial[editá | editá fuente]
Aruba su sistema di husticia (rechterlijke macht), cual particularmente a wordo deriva for di sistema Hulandes, ta opera independientemente di e legislatura y e poder ehecutivo. Hurisdiccion den prome instancia y den apelacion ta resorta bao di e Corte Comun di Husticia di Aruba, Corsou y Sint Maarten y di Boneiro, Sint Eustatius y Saba. Conseho Supremo (Hoge Raad der Nederlanden) na Den Haag, Hulanda ta e corte mas halto riba tereno civil, penal y fiscal.
Formacion di gobierno[editá | editá fuente]
1997[editá | editá fuente]
Despues di un coalicion temporal entre e partidonan AVP (Arubaanse VolksPartij) y partido OLA (Organisacion Liberal Arubano), e eleccion di juni 1998 a wordo geschuif pa dilanti di december 1997. Lamentablemente, e resultado no tawata cla, cu niun mandato cla di un coalicion particular. E partido MEP (Movimiento Electoral di Pueblo) cu nan prefera un coalicion entre e dos partido grandi, MEP y AVP. E mensahe no tawata cla ainda pa parti MEP y negosashonan a bay inactivo. Despues di mas cu 6 luna di combersacion, AVP a start un negosashon cu e coalicion anterior y haya un coalicion basta zwak pero stabil. MEP a opta di keda como oposicion, un luga strategico na fabor di lider di partido, Nelson Oduber.
2001[editá | editá fuente]
Cuater aña despues, den september 2001, e strategia a bal pena y MEP a gana e eleccion victorioso. MEP a bay 12 for di 21 asiento pa forma e prome gobierno no-coalicion. AVP di otro banda a perde y keda cu 6 asiento. E otro partner di coalicion di AVP/OLA a keda cu 1 asiento. Partido PPA (Partido Patriotico Arubano) cu a dura dos eleccion sin asiento, a haya dos. Despues di eleccion 2001, lider di AVP Robertico (Tico) Croes a baha como lider di partido y a bandona politica como e resultadonan di eleccion. El dicidi di duna les na Merca na University of Central Florida.
2005[editá | editá fuente]
AVP a bay bou di un largo y arduo proceso di reconstruccion cu a inclui un lider nobo, Michiel (Mike) G. Eman, nieto di e fundado y consehero di e Prome Minister Henny Eman. Den 2005, AVP a haya 8 asiento y a keda e di dos partido mas grandi di Aruba. Di otro banda, MEP a perde algun voto, pero a keda den gobierno cu 11 asiento for di 21 y te ainda niun gobierno di coalicion. Den e eleccion aki, partido OLA y partido PPA a perde nan asiento y otro partido no a logra haya suficiente voto pa drenta Parlamento. E partido PDR (Partido Democracia Real) no a logra haya asiento pa un margen masha chikito. E partidonan ganado (cu a haya asiento) den eleccion 2005 tawata: MEP, AVP, RED, y MPA (cu a origina di partido PPA).
Logo | Partido (orden alfab.) |
1994 |
1997 |
2001 |
2005 |
'01 vs '05 |
---|---|---|---|---|---|---|
![]() |
AVP | 10 | 10 | 6 | 8 | +2 |
![]() |
MEP | 9 | 9 | 12 | 11 | -1 |
![]() |
MPA | n/a | n/a | n/a | 1 | n/a |
OLA | 2 | 2 | 1 | 0 | -1 | |
PPA | 0 | 0 | 2 | 0 | -2 | |
![]() |
RED | n/a | n/a | n/a | 1 | n/a |
DR | n/a | n/a | n/a | 0 | n/a |
Mira tambe[editá | editá fuente]
Referensia
|