Idioma ofisial

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.

idioma ofisial
Supkategoria dilenga Editá
Faseta dilanguage policy, culture of violence theory Editá
Studiá pasociolinguistics Editá
Lo kontrario divernacular Editá

Idioma ofisial òf idioma oficial (Aruba) ta un lenga ku ta spesifiká komo tal den e konstitushon òf leinan di un pais, estado òf organisashon.

E idioma ofisial mas komun ta ingles, ku ta ofisialmente rekonosí na sinkuentiun (51) pais. Otro idiomanan ku ta ampliamente rekonosí ta árabe, franses, spaño i português. Papiamentu ta rekonosí komo idioma ofisial na Aruba, Kòrsou i Boneiru huntu ku hulandes, ku ta e idioma ofisial komun dentro di Reino Hulandes. Pafo di Reino hulandes e ta idioma ofisial na Bélgika i Sürnam.

Pais òf estado[editá | editá fuente]

Uzo di idioma ofisial ta obligatorio pa tur servisio ofisial di e estado (atministrashon i organonan di gobiernu, kortenan di hustisia, registronan publiko, dokumento atministrativo etc.), i tambe pa tur fasilidat privá ku ta dirigi riba publiko en general.

Variantenan[editá | editá fuente]

Mitar di e paisnan di mundo, esta 178 pais, tin un idioma ofisial. Algun ta rekonosé un solo lenga ofisial, manera Fransia i Alemania. Otronan ta rekonosé mas ku un idioma ofisial, manera Haiti, Finlandia, Suisa, Canada, Luxemburg, Bélgika i Afganistan. Na diferente pais tin un lenga ofisial na nivel nashonal, pues pa e pais, banda di otro idioma(nan) ofisial ku ta na nivel regional. Ehempel di esaki ta Italia, Filipinas, Spaña, Hulanda i Irak. Finalmente algun pais tin un (òf mas) idioma ofisial den praktika (de facto), pero esaki(nan) no ta previsto den nan konstitushon. Esaki ta e kaso na Mexico, Australia, Belize, Chile, Etiopia, Eritrea, Gambia, Guinea-Bissau, Tanzania, Mauritania, Suesia, Reino Uni i e estado di Vatikano.

Mapa di e paisnan ku ingles komo idioma ofisial

Paisnan spesífiko[editá | editá fuente]

Aruba[editá | editá fuente]

Desde 2003 Papiamentu ta idioma ofisial na Aruba banda di hulandes, ku ta utilisá mas tantu den gobiernu, enseñansa i hurisprudensia.

Borchi bilingwe na Brusela

Bélgika[editá | editá fuente]

E idiomanan ofisial di Bélgika ta franses, hulandes i aleman, komo e pais tin tres komunidat lingwístiko. Vlaanderen ta un teritorio di habla hulandes. Walonia ta un region ku ta ofisialmente bilingwe: franses i aleman.

Haïti[editá | editá fuente]

Haiti tin dos idioma ofisial. Haitiano (kreyòl ayisyen), un idioma krioyo basá riba e franses leksikal, a keda rekonosí den artikulo 213 di konstitushon di Republika di Haiti na 1987. Kasi tur haitiano ta papia haitiano krioyo komo nan prome lenga; un minoria ta papia franses komo di dos lenga. Franses a keda e idioma atministrativo desde e lei di independensia di Republika di Haiti na 1804.

Kòrsou[editá | editá fuente]

Kòrsou tin tres idioma ofisial: papiamentu, hulandes i ingles. Esaki ta basá riba e "ordenansa idiomanan ofisial" di 2007 di Antias Hulandes ku Kòrsou a adoptá ora ela bira un pais outónomo na 2010.[1] E ta stipula pa gobièrnu komuniká den maske ta un dje idiomanan ofisial ora ta trata di komunikashon en general. Den praktika gobièrnu di Kòrsou ta hasi kasi tur komunikashon den kuater idioma, inkluyendo spaño ku tambe ta wordu basta papiá. Komo idioma di instrukshon den enseñansa por usa tur tres idioma ofisial. Papiamentu ta idioma mas papiá.

Hulanda[editá | editá fuente]

Hulandes ta e idioma ofisial di Hulanda. Na nivel regional fries ta e di dos lenga ofisial na provinsia di Friesland. Na "Caribisch Nederland", konsistiendo di e islanan Boneiru, Saba i Sint Eustatius, papiamentu i ingles tambe ta e idioma ofisial banda di hulandes. Papiamentu ta e lenga mas papiá na Boneiru i ingles na Saba i Sint Eustatius. Tur tres idioma por wordu usá den kontakto ku gobiernu, den enseñansa i atministrashon hurídiko.[2] Hulanda a rekonosé tambe komo idioma regional e lenganan limburgues, nedersakso, yiddis i sinti-roma.

Merka[editá | editá fuente]

Mapa di Merka segun idioma: kora = ingles solamente; blou = no tin idioma ofisial i biña = banda di ingles tin un of mas lenga rekonosi

Riba nivel federal di Estadonan Uni di Merka nunka un idioma ofisial a wordu aseptá. Sinembargo ingles ta indiká komo idioma ofisial den 32 di e 50 estado i den e sinku teritorio merikano.[3] Aparte di dje estado di Hawaï a elegi un di dos idioma ofisial (awayen), estado di Alaska a rekonose un 20 idioma indigeno i diferente teritorio merikano a adoptá un di dos idioma ofisial (spaño na Puerto Rico, chamorro na Guam i samoano na Samoa merikano). Apesar di e presensia di komunidatnan di habla franses i spaño na Merka ningun di e sinkuenta estado a akseptá e idiomanan aki komo di un dos idioma ofisial.

Organisashonnan internashonal[editá | editá fuente]

Algun organisashon internashonal tin idioma ofisial i/òf idioma di trabou.

Nashonnan Uni[editá | editá fuente]

Organisashon Nashonnan Uni ta empleá seis (6) idioma ofisial (árabe, ingles, spaño, franses, mandarin, ruso) i ta tradusi tur prosedura i debate den e seis idiomanan ofisial aki.

Union Oropeo[editá | editá fuente]

Den kaso di Union Oropeo no tin un preferensia pa un idioma di kualkier estado-miembro. E organisashon ta rekonosé 24 idioma ofisial, representando tur idioma ofisial di e estadonan-miembro, eksepto e idioma luksemburgues i turko. Den e 24 idiomanan aki tur akto legislativo ta wordu tradusi.