Jump to content

Tula

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
Tula
Pais di nashonalidatRepublika di Shete Provinsia Uni di Hulanda Editá
Fecha di nasementu18. century Editá
Lugá di nasementuKòrsou Editá
Fecha di fayesimentu3 òktober 1795 Editá
Modo di muristrangulashon Editá
Kousa di mortohorkamentu Editá
ParehaSablika Editá
Kondená pasedition, rebelion Editá
Kastigopena kapital Editá
Okupashonluchado di resistencia, lider di rebelion di katibu Editá
Klasifikashon sosialkatibu Editá
Evento notabelRebelion Grandi Editá
Forma di trato inhumanobreaking wheel, kandela Editá

Tula (fecha natal na Kòrsou deskonosí - † 3 di òktober 1795 na Willemstad) tabata un afrikano sklabisá yu di Kòrsou i un di e lidernan, huntu ku Karpata (nòmber di kariño di Bastiaan òf Bazjan), di e Rebelion Grandi, ku a kuminsá dia 17 di ougùstùs 1795 na Kòrsou. Tula tabata biba komo katibu na plantashon na Kenepa. A gara Tula na sèptèmber i ehekut'é 3 di òktober, 1795. Tula ta konosí tambe bou di e nòmber "Kapitan Rigaud", ku ta nòmber tambe di un di e lidernan di e revolushon di afrikanonan na Haiti den mes temporada.

Segun e fuentenan di historia, Tula tabata un di e katibunan di mas sabí; e tabatin mas informashon ku e otro katibunan i tambe e tabata dominá mas idioma kompará ku e otro katibunan.

Komo lider di e rebelion grandi, Tula tabata un di e libertadornan mas importante di Antias Hulandes i na 2010 a wòrdu proklamá héroe nashonal di Kòrsou. Na 1985 a proklamá e dia ku e rebelion a inisiá, esta 17 di ougùstùs, Dia di lucha pa libertat i ku den boka di pueblo ta konosí komo Dia di Tula.[1] E mesun aña a inougurá e Parke di Lucha pa Libertat na Rif (Otrobanda), unda kada aña riba e fecha akí ta konmemorá e insurekshon bou di guia di Tula.[2] Riba e lugá unda el a wòrdu dekapitá a lanta na 1998 e monumento Desenkadená, trahá pa Nel Simon.[1]

Dia 19 di desèmber 2022 Hulanda a pidi pordon pa sklabitut i a anunsiá ku e ta bai rehabilitá Tula.

Konmemorashon i monumentonan

[editá | editá fuente]

Na 1984, gezaghebber Ronald A. Casseres a deklará 17 di ougùstùs, e dia ku e lantamentu a kuminsá, komo Dia di lucha pa libertat: e Dia di e Lucha pa Libertat pa medio di un proklamashon.[32] Tur aña riba e dia aki ta konmemorá e lantamentu i ta honra e lidernan, spesialmente Tula, p’esei e ta wòrdu yamá tambe e ‘konmemorashon di Tula’ òf ‘Dia di Tula’.[4][33] Den e mesun aña, e Parke di Lucha pa Libertat (e Parke di e Lucha pa Libertat) a wòrdu habri na e ref, kaminda for di 1998 un grupo di estatua a para na e sitio kaminda el a wòrdu dekapitá.[1]

Na aña 1970 ya kaba a traha un estatua di Tula na Kòrsou dor di e eskultor hulandes Toos Hagenaars. Sinembargo, e ora ei tabatin un protesta pasobra ainda e tabata wòrdu mirá komo un ‘malechor’ i sklabitut por a wòrdu lubidá mihó, segun algun antiano.[3] P’esei Hagenaars a hiba e estatua bèk Hulanda, kaminda el a wòrdu poné na Winschoten. Na 2023, a bolbe vocifera protesta, e biaha aki contra e plan di gobierno pa debolbe nan na e isla. Esaki ta pa motibu di e desnudez i ekspreshon di kara di Tula.[4]

Na 1998, e monumento di Desenkadená di Nel Simon a keda desvelá na e kosta sùit di Kòrsou. E ta un atrakshon importante riba e isla. E konmemorashon di Tula ta tuma lugá aki tur aña.

Diferente kaya a haña e nòmber di Tula. Na 1995, un kaya na Hulanda, den Amsterdam-Zuidoost. Despues di esaki, un kaya den e distrito di Utrecht di Voordorp a haña e nòmber Tulastraat. Na 2016, un kaminda na Den Haag a haña nòmber di Tula. E Tulapad ta situá serka di e Laan van de Mensenrechten den e distrito di Loosduinen.[5] Na 2018, Rei Willem-Alexander a desvelá e plachi di nòmber di Tulapier na Otrobanda, Willemstad; un di dos lugá pa barkunan krusero. E nòmber Tulapier a haya mas voto durante un “concurso nombra e pier” di Curaçao Ports Authority. Na 2022, un kaya banda di e Zuiderpark na Rotterdam a haña e nòmber di Tula.[6]

Ministerio di Enseñansa, Kultura i Siensia (OCW) na Hulanda a krea e beka Tula na balor di €10.000 komo parti di e diskulpa i konmemoracion di 160 aña di sklabitut i e rehabilitashon di Tula na 2023. E beka ta wòrdu otorga na un studiante tur aña pa kuater aña. Na 2024 e promé bekado tabata Liam Mau-Asam, un graduado resien di Radulphus College.[7]


Mira tambe e kategoria Tula di Wikimedia Commons pa mas dato mediatiko tokante di e tema aki.