Jump to content

Aloe vera

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
 E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.
Aloe vera
Un aloe creci cu flor.
Clasificacion taxonomico
Especie
Aloe vera
(L.) Burm.f., 1768
Sinonimo
Aloe barbadensis Mill.
Aloe barbadensis var. chinensis Haw.
Aloe chinensis (Haw.) Baker
Aloe elongata Murray
Aloe flava Pers.
Aloe indica Royle
Aloe lanzae Tod.
Aloe maculata Forssk. (illegitimate)
Aloe perfoliata var. vera L.
Aloe rubescens DC.
Aloe variegata Forssk. (illegitimate)
Aloe vera Mill. (illegitimate)
Aloe vera var. chinensis (Haw.) A. Berger
Aloe vera var. lanzae Baker
Aloe vera var. littoralis J.Koenig ex Baker
Aloe vulgaris Lam.
Imagennan riba Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Aloe vera riba Wikispecies Wikispecies
Aloe vera riba 
N
=
 DCSR
[Edita Wikidata] · [Manual]

Aloe (Aloë vera), conoci como sentebibu na Corsou y Boneiro[1], ta un mata suculento semper berde di famia Asphodelaceae. Carl Linnaeus a describi e especie pa prome biaha na 1753.[2] Mas despues na 1768, Nicolaas Laurens Burman y Philip Miller a registrá e mesun mata bou di nombernan diferente.[3] Aloe a bira un simbolo pa Aruba, inclui den su escudo. E ta representa e prome industria di e isla, cu tabata conoci tambe como ‘Isla di Aloe’.

Distribuimento y habitat

[editá | editá fuente]

E especie ta nativo di e region zuidoost di Peninsula Arabe, den e seronan di Al-Hajar na Oman. Sinembargo, e mata a wordo introduci y cultiva rond di mundo, caminda el a naturalisa den region di Noord Africa, Sudan, Islanan Canaria, Madeira, Cabo Verde, region di Algarve na Portugal y e parti zuid di Spaña. Tambe e ta crece den areanan tropical, semi-tropical y arido riba kontinentenan manera Asia, America i Africa.

Descripcion

[editá | editá fuente]

Aloe vera ta un mata sin of cu troncon chikito cu ta alcansa un largura di 60–150 cm.[4] E tin blachinan berde, cuero diki, cu rand cu ta parce djentenan chikito. E mata ta produci flor durante zomer riba un taki cu por crece te cu 90 cm largo. E flornan ta colga di e taki y cada flor tin un petalo tubolar di 2–3 cm color geel.

E especie por propaga sexual via su flor o asexual via rizoma (yiu cu ta nace na base di e mata).[5][6]

Taxonomia y etimologia

[editá | editá fuente]

E especie tin hopi sinonimo, incluuendo A. barbadensis, A. vulgaris y A. perfoliata var. vera. E palabra vera ta nifica “berdadero”. Estudio di DNA ta indica cu aloe tin relacion cu especie manera A. perryi (especie endemico na Yemen), A. forbesii y A. inermis. E ausencia di populacion natural a haci algun autor sugeri cu A. vera por tin un origen hibrido.

Veld pa cultivacion di aloe na Corsou (potret saca entre 1890 y 1920)
Forno na Corsou unda ta evapora e likido di e aloe.

Cultivacion

[editá | editá fuente]

A. vera ta popular como mata ornamental, specialmente den hardin cu mester poco awa. E mata ta popular bou di e hardinero moderno debi na su reputacion como “mata medicinal” y pa su flornan interesante, su forma y su suculencia. E suculencia ta hasi e posibel cu e especie por sobrevivi den areanan cu ta ricibi tiki yobida, hasiendo e ideal pa un hardin di baranca of hardin cu mester poco awa. E mata ta resisti secura, pero no por tolera ni vries ni sneeuw.

Den hardin of pochi, e mester tera cu bon drenahe. Cultivacion den pochi ta pidi pa un mescla di gordura "pa cadushi of suculento". Aloe vera ta sensibel pa awa di mas y por dañá si tera no drena bon.

Agricultura di aloe ta tuma lugar riba gran scala den paisnan manera Aruba, Mèxico, India, China, Spaña, Kenia, Tanzania y Sur Africa. E Royal Horticultural Society a otorga e mata su Award of Garden Merit.

Cortado di aloe (1964)

Rond 1840 e especie a wordo introduci na e Aruba, Boneiro y Corsou. Aruba ta bira, entre e tres isla, e productor y exportador di mas grandi na mundo di e “aloehars” (uza pa traha laxante) den e añanan despues di 1906, y pa 1920, mas di 2/3 parti di e isla tabata cubri cu mata di aloe, ganando Aruba e nomber di “Isla di Aloe.”

Veld pa cultivacion di aloe vera na Hato, Aruba
Herbiendo aloe na Boneiro

Awendia e cultivacion di e especie ta tuma luga riba scala chikito na Hato, un bario net pafo di Oranjestad. Akinan e compania Aruba Aloe Balm NV, funda na 1890 pa Cornelis Eman, tin 63 hectar di plantashi di aloe. E ta un di e prome companianan na mundo cu ta traha productonan cosmetico basa ariba e gel curativo di e A. vera. Su prome liña di producto, entre otro shampoo, crema solar y otro cremanan, a keda lansa na 1966.[7].[8]

Aloe por wordo haña den varios producto pa consumidor manera bebida, crema pa cuero, cosmetica, pomada of den forma di gel pa trata kemadura chikito y kima door di solo. Tin tiki evidencia clinico tocante e efectividad y siguridad di e uzo di su extracto como cosmetica y medicina.

Dos substancia di e A. vera, esta e gel transparente y e latex geel, ta wordo uza pa productonan comercial. Gel di aloe tipicamente ta wordo uza den cremanan topical pa condicionnan di cuero manera kemadura, herida, grawatashi, psoriasis of cuero seco. Latex di aloe ta wordo uza riba su mes of en combinacion cu otro ingrediente via ingestacion pa alivia constipacion. Por obtene e latex den un forma seco tambe yama resin.

Investigacion

[editá | editá fuente]
Gel procesa di Aloe vera uza den dessert

E evidencia ta den conflicto pa cu si e especie ta efectivo pa trata herida of kemadura. Tin algun evidencia cu uzo topical di productonan traha di aloe por alivia sintoma di cierto problema di cuero manera psoriasis, acne of grawatashi.

Gel di Aloe vera ta wordo uza comercialmente como ingrediente den yoghurt, bebida y algun dessert, pero na cierto dosis halto su propiedadnan toxico por ta severo ora esaki wordo consumi oralmente. Uzo di A. vera topical den cantidad chikito tin hopi chens pa no ta peligroso.

Uzo como medicina topical y posibel efectonan secundario

[editá | editá fuente]

Aloe vera por wordo prepara den forma di gel, crema, habon of cosmetica pa uza riba cuero como medicina topical. Pa hende cu alergia di aloe vera por haya un reaccion riba cuero cu por ta dermatitis di contacto, cu e cuero birando cora y ta grawata, dificultad pa hala rosea of hinchamento di cara, lip, lenga of garganta.

Suplemento pa dieta

[editá | editá fuente]

Aloin, un compuesto haña den e latex semi-likido di algun especie di Aloe tawata un producto comon den productonan laxativo no prescribi na Merca te cu aña 2002 , ora cu e Food and Drug Administration a prohibi e ingrediente paso e productornan a faya den provee e data di siguridad necesario. Aloe vera ta potencialmente toxico, cu efectonan secundario tumando luga na sierto dosis sea consumi oralmente of topicalmente. Asina mes cu e toxicidad por ta menos ora kita aloin durante procesamento, ingestacion di Aloe vera den dosis nan halto por induci efectonan secundario manera, dolor abdominal, diarea y hepatitis. Ingestacion cronico di Aloe vera (dosis 1 gram pa dia) por causa efectonan peligroso manera, hematoria, perdemento di peso, desorden cardiaco of di riñon.

Juice di Aloe vera ta ser adverti como un producto cu por soporta e salud di e sistema digestativo, pero no tin ni evidencia sientifico, ni aprobacion regulatorio cu ta afirma esaki. E extractonan y cantidadnan tipicamente uza pa e objectivonan aki ta parse di ta depende di e dosis pa efectonan toxico.

Medicina tradicional

[editá | editá fuente]

Aloe vera ta wordo uza den medicina tradicional pa tratamento di cuero. E prome indicacion di uzo di Aloe vera ta den Ebers Papyrus di siglo 16 BC y den Dioscorides su De Materia Medica y Pliny e Bieu su Naturalis Historia, tur dos skirbi medio prome siglo BC. Tambe tin algo skirbi den Juliana Anicia Codex na aña 592 AD.

Mercancia

[editá | editá fuente]

Aloe vera ta wordo uza pa kleenex caminda e ta ser promovi como hidratante y anti iritante pa reduci scafmento di nanishi ora uza kleenex. Ta comun pa companianan di cosmetica pone sap of otro derivacion di Aloe vera den productonan manera makiyahe, kleenex, habon, crema pa hidrata, crema pa proteccion contra solo, sensia, crema pa feita of shampoo. Un recensia di literatura academico ta nota cu e inclusion di aloe den varios producto higienico ta debi na su “efecto pa hidrata”.

Toxicidad

[editá | editá fuente]

Ingestacion oral di extracto di un blachi di Aloe vera no descoloriza ta riba un lista di California Office of Environmental Health Hazard Assessment hunto cu “kimiconan cu ta conoci pa e estado [di California] pa causa cancer of toxicidad reproductivo”.

Uzo di Aloe vera topicalmente no ta wordo asocia cu efectonan secundario significativo. Ingestacion oral di Aloe vera ta potencialmente toxico y por causa dolor abdominal of diarea cu en turno ta baha e absorbacion di otro medicacion.

Interaccion cu medicacion prescribi

[editá | editá fuente]

Ingestacion di Aloe vera por tin interaccion peligroso cu medicacion prescribi manera esnan pa trata bloodclot, diabetis, malesa di curason, medicamento pa baha nivel di potasio y diureticonan pa menciona algun.

Mira tambe e kategoria Aloe vera di Wikimedia Commons pa mas dato mediatiko tokante di e tema aki.